Advocaten: veel werk aan erfrechtconflicten

Delen:

Foto: Pixabay

Het aantal erfrechtadvocaten neemt in rap tempo toe en ook familierechtadvocaten specialiseren zich steeds vaker in het erfrecht. Aan die deskundigheid is een grote behoefte want er zijn steeds meer conflicten over erfenissen. De wetgever zou dat in toom kunnen houden, vindt notaris Max Hoedeman (van Gogh Notarissen). En rechtbanken zouden erfrechtkwesties beter moeten organiseren, mogelijk met een aparte erfrechtkamer, meent erfrechtadvocaat Saskia van Os (Rietmeesters) en secretaris van de Vereniging Erfrecht Advocaten Nederland (VEAN).

Had je vijf jaar geleden een advocaat gespecialiseerd in het erfrecht nodig, dan moest je die met een vergrootglas zoeken, zegt erfrechtadvocaat Saskia van Os. Dat is de reden dat zij, met anderen, in 2013 de VEAN oprichtte. Op donderdag 21 september vierde de VEAN haar vierde verjaardag met een congres over ‘Eerlijk zullen we alles (ver)delen’.

Conflicten over erfenissen

Dat laatste zal in iedere familie wel een streven zijn, maar het aantal conflicten over erfenissen neemt almaar toe. In 2005 werden meer dan honderd notariskantoren hierover ondervraagd. Driekwart van hen zag een groei in het aantal ruzies, tien procent zei dat meer dan de helft van de nalatenschappen tot conflicten leiden. In 2010 ondervroeg het seniorenmagazine PlusOnline bijna drieduizend ouderen. Een derde van de erfenissen waarbij zij waren betrokken leidde tot gedoe. Nalatenschapsmediator Ad Kuijpers draait dat getal nu om: “Ik vermoed dat slechts een derde van de erfenissen niet tot problemen leidt.”

Het aantal erfrechtadvocaten is de laatste jaren fors gegroeid. Momenteel telt de VEAN 118 leden, waarvan veertig aspirant-lid. Maar ook steeds meer familierechtadvocaten adviseren over erfrechtkwesties, waar de échte erfrechtadvocaten overigens niet altijd blij mee zijn: ze zijn niet altijd deskundig genoeg, vindt de VEAN. De vFas, de vereniging van familierechtadvocaten, biedt ook een specialisatie erfrecht aan. “Twee verenigingen voor erfrechtadvocaten is wellicht wat veel van het goede,” reageert erfrechtadvocaat Van Os, tevens secretaris van de VEAN.

Mensen zijn mondiger

Mathieu Schipper. Foto: Schipper en Lof Advocaten

De groei van het aantal erfrechtadvocaten en nalatenschapsmediators is een weerspiegeling van het aantal conflicten over erfenissen. De reden van het toenemend aantal conflicten? Dat zijn er vele, zeggen erfrechtadvocaten Mathieu Schipper en Tessa Proper (Schipper en Lof, Alkmaar). “Mensen zijn mondiger en zijn zich, door berichten in de media, meer bewust van hun rechten en de mogelijkheid om te procederen. Daarnaast zijn er meer samengestelde gezinnen. De hobbel om tegen je stiefmoeder te procederen is toch lager dan tegen je eigen moeder. Die staat toch op meer afstand.” Bovendien: wie een rechtsbijstandverzekering heeft schakelt eerder een advocaat in.

Het is ook een mentaliteitskwestie: “Mensen willen hun gelijk halen, soms ten koste van hun naasten en geliefden”, zegt Saskia van Os. Het komt er bijna altijd op neer dat iemand zich tekort gedaan voelt, zegt advocaat Sieta Autar-Matawlie (GMW advocaten, Den Haag). “Dat geschiedt bewust of onbewust door een erflater. Conflicten nemen ook toe door kennis van het erfrecht onder mensen. Als in de krant staat dat testamenten kunnen worden vernietigd, zijn er altijd ontevreden erfgenamen die dit willen proberen. Of neem de aanspraak op de legitieme portie. Nadat een ouder is overleden kun je over de berekening van de legitieme portie – mits tijdig hierop aanspraak is gemaakt – jaren later nog procederen. Ik heb een zaak lopen waarvan de vader ruim twintig jaar geleden is overleden en de moeder ruim tien jaar geleden. Die erfenis is nooit afgewikkeld. Zo lang kan het soms duren, vaak met een hoop gedoe tot gevolg.”

Verduistering

Bij Van Gogh Notarissen (Zundert) voelen ze ook een toename in het aantal conflicten, maar harde cijfers zijn er niet. Een belangrijke oorzaak voor deze groei ziet notaris Max Hoedeman in ‘verduistering’. “Een van de kinderen zorgt in de maanden voorafgaand aan het overlijden nog voor vader of moeder. Die mag met de bankpas boodschappen doen, maar geeft nadien geen openheid van zaken als er wel erg veel is gepind.”

Ook ‘zakelijke familierelaties’ zijn een bron van conflicten. “Vroeger woonde je allemaal in hetzelfde dorp”, zegt nalatenschapsmediator Ad Kuijpers, ook van Van Gogh Notarissen. “Tegenwoordig wonen kinderen verder weg waardoor familiebanden losser en koeler worden. Gevoelens van ongelijke behandeling in het verleden worden

Max Hoedeman. Foto: Van Gogh Notarissen

stilgehouden zolang de ouders nog leven, maar komen er daarna uit. Men spreekt over beloftes die pa of ma heeft gedaan en die niet zijn waargemaakt. Daarnaast zijn er kinderen die hun financiën op orde hebben maar anderen weer niet. Die kunnen een extra centje uit de erfenis goed gebruiken en maken dan ook meer haast met de afwikkeling, wat ook weer kan leiden tot conflicten.”

Notaris Hoedeman vult aan: “Mensen zijn ook rijker geworden. Kochten vader en moeder zestig jaar geleden hun huis voor 50 duizend gulden, nu is het twee ton in euro’s waard. De financiële belangen zijn veel groter, dus is er meer kans op problemen.”

Taalkundige uitleg

Maar conflicten worden ook veroorzaakt door ‘onduidelijke’ testamenten. “Een taalkundige uitleg kan de bedoeling van vader weergeven”, zegt Sieta Autar-Matawlie. “Maar dan duiken er mailtjes op waaruit blijkt dat vader het toch anders heeft bedoeld dan nu in het testament staat. Ook kunnen er in het testament tegenstrijdige verklaringen staan. Soms betreft het oude testamenten die zijn opgesteld vóór het nieuwe erfrecht van 2003 en die nooit zijn aangepast.”

Sieta Autar-Matawlie. Foto: GMW advocaten

Een goede ontwikkeling is wel, aldus erfrechtadvocaat Schipper, dat de rechter testamenten tegenwoordig minder formeel benadert, sneller uitlegt en meer naar de bedoeling van de overledene kijkt. “Vaak wordt de schuld gelegd bij de notaris: die had een duidelijker testament moeten opstellen. Dat zal best wel eens voorkomen maar belangrijker is dat wat tóen duidelijk was, nu niet meer duidelijk is.” Net als Autar-Matawlie adviseert Schipper: pas het testament na iedere belangrijke gebeurtenis aan. Dat mensen terugschrikken voor de kosten, vindt notaris Hoedeman niet nodig. “Het is eigenlijk niet duurder dan de verzekeringspremie voor je huis. En die betaalt iedereen keurig ieder jaar. Je krijgt er ook veel voor terug: duidelijkheid, dus rust, en het bespaart veel geld uit want je kunt er kostbare conflicten mee voorkomen.”

Als zo’n testament gepaard gaat met een soort bijsluiter waarin wordt uitgelegd wat de erflater precies bedoelde, kan narigheid en geprocedeer worden voorkomen, denkt Autar-Matawlie. Hoedeman: “Of zet in het testament waaróm je iets regelt. Als niet alleen opschrijft dat Henk wordt onterfd maar ook waarom, dan kweekt dat begrip. Dat kan leiden tot een soepele afwikkeling van de nalatenschap.”

Wetswijziging

Een kleine wetswijziging kan ook geruzie voorkomen, denkt Hoedeman. “Veel problemen ontstaan door contante opnamen voor of snel na het overlijden door het kind dat tot het laatst heeft gezorgd voor vader of moeder. Erfgenamen zouden het recht moeten hebben op inzage in de administratie, zodat ze kunnen nagaan of er geld achterover is gedrukt. Dat zou de wetgever kunnen regelen.”

Saskia van Os. Foto: Roy Beusker

Saskia van Os ziet een toename van aantal problemen over erfenissen en constateert een groot tekort aan rechters die in het erfrecht zijn gespecialiseerd. “Procedures blijven dan lang liggen. Het helpt ook niet dat erfrecht bij de ene rechtbank onder familierecht valt en bij de andere rechtbank onder handelsrecht. Als rechtbanken meer erfrechtrechters kunnen aannemen én deze zaken overal behandelen in een ‘erfrechtkamer’, zou dat al een stuk schelen.”

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven