‘Betere bescherming psychische verdachte’

Delen:

Foto: Pixabay

Psychisch gestoorde verdachten moeten tijdens het strafproces beter worden beschermd. Daarvoor pleit jurist Eline Gremmen in haar proefschrift, dat ze 15 maart 2018 verdedigt aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze vindt dat alle verdachten voor het eerste verhoor moeten worden gescreend op hun geestelijke gesteldheid.

Op welke momenten en op welke wijze kan er in het Nederlandse strafproces worden tegemoetgekomen aan de kwetsbaarheid van de psychisch gestoorde verdachte? Die vraag staat centraal in Gremmens proefschrift De kwetsbare psychisch gestoorde verdachte in het strafproces. Ze onderzocht of de Nederlandse regelgeving (en de praktische uitvoering daarvan) consistent en adequaat is, gezien de Europese standaarden. Ze bestudeerde 257 zaken met psychisch gestoorde verdachten die speelden bij het arrondissementsparket Rotterdam. Bekende psychisch gestoorde verdachten zijn Michael P. (verdacht van de moord op Anne Faber), Bart van U. (moordenaar van zijn zus en oud-minister Els Borst), de Journaal-overvaller, de Waxinelichthoudergooier en de Damschreeuwer.

Volgens Gremmen kan op verschillende momenten in het strafproces worden tegemoetgekomen aan de kwetsbaarheid van een verdachte die lijdt aan een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens. Daar zijn ook voldoende instrumenten voor, zo stelt de promovenda. Alleen: ze worden niet gebruikt. Zo biedt de wet het Openbaar Ministerie de mogelijkheid om verdachten die overduidelijk psychisch gestoord zijn buiten de strafrechter meteen gedwongen te laten opnemen (via de Wet Bopz). In de praktijk koos het OM in de 257 onderzochte zaken altijd voor een strafzitting. Zelfs in zaken waar de verdachte al bekend is bij een (zorg)instelling of daar verblijft, wordt gekozen voor vervolging middels het strafrecht en niet voor ‘afdoening’ via die wet.

Uit het empirisch onderzoek van Gremmen blijkt ook dat de officier van justitie in de afweging tussen strafrechtelijke vervolging of afdoening via de Wet Bopz vooral let op de ernst en zwaarte van het delict. De zorgbehoefte van de verdachte is dus niet de belangrijkste factor. Ook komt het voor dat het strafrecht als een vorm van sociale controle wordt gebruikt om zo de angst en verwarring na een incident te verminderen. Dat was vooral aan de orde bij de Damschreeuwer.

Gremmen denkt dat “het niet is voor te stellen dat bijna alle verdachten die lijden aan een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens, de tegen hen ingestelde vervolging voldoende begrijpen en actief kunnen participeren in het strafproces”. Er zijn echter zelden verdachten die zó slecht ontwikkeld of geestelijke gestoord zijn dat ze het strafproces helemaal niet kunnen begrijpen. Toch moet er gedurende het strafproces meer alertheid zijn op de kwetsbare positie van psychisch gestoorde verdachten. De mate van kwetsbaarheid van de verdachte moet telkens opnieuw worden bekeken en heroverwogen.

Dat begint volgens Gremmen, senior beleidsmedewerker bij de Centrale Toetsingscommissie (CTC) van het Openbaar Ministerie, al bij een adequate herkenning en erkenning dat een verdachte lijdt aan een psychische stoornis. Alle verdachten zouden voor het eerste verhoor moeten worden gescreend op hun geestelijke gesteldheid, aldus Gremmen. Bij twijfel moet er een vertrouwenspersoon bij het verhoor aanwezig zijn, naast de raadsman. Gremmen stelt verder dat dergelijke verhoren altijd moeten worden opgenomen. Kwetsbare verdachten staan namelijk meer open voor suggestie of beïnvloeding, wat de kans op valse verklaringen of bekentenissen verhoogt. In haar proefschrift stelt Gremmen een nieuw artikel in het Wetboek van Strafvordering voor, waarmee zorgvuldiger kan worden omgesprongen met de kwetsbaarheid van de psychisch gestoorde verdachte.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven