De advocaat als verkeersregelaar: niet schreeuwen!

Delen:

De stukjesschrijver loopt altijd achter de feiten aan: er zit weinig anders op. Zelfs de mooiste aanbevelingen voor een nog zonniger toekomst worden ingegeven door gebeurtenissen die alweer verdwenen zijn vooraleer er echt bij stil kon worden gestaan. Soms is het maar goed ook dat er niets over werd gezegd of geschreven, toch kan het storen dat stukjes pas worden gepubliceerd als de dingen zelf allang voorbij zijn.

Of niet, als oud nieuws aanleiding is tot tijdloze gedachten. Zo was er een man die – naar eigen zeggen – verbaal en fysiek geweld gebruikte tegen fietsers die hoofdstedelijke voetgangersgebieden onveilig maakten. Zelfs zou hij een lelijke overtreder van zijn fiets hebben geslagen. Het Koot & Bie-gehalte ervan is onmiskenbaar. (Wat jammer dat wij deze boze bejaarde nooit tegenkwamen: je zou op de stoep gaan fietsen in de hoop dat hij zijn handen zou uitsteken, zodat je hem een verdiend pak slaag zou kunnen geven. Of is het oneerlijk zo’n overjarige verkeersregelaar handtastelijk aan te pakken? Iets te hard teruggeslagen en je hebt al snel euthanasie op sociale indicatie en dat schijnt nog steeds niet te zijn toegestaan.)

De man was nota bene (naar eigen zeggen en nogal nadrukkelijk) advocaat, en moet dus ooit in aanraking zijn gekomen met leerstukken van proportionaliteit en subsidiariteit. Had hij niets beters te doen dan schelden en meppen (?) tegen zich tussen voetgangers misdragende fietsers? Bijvoorbeeld: Hoeveel eenzame andere bejaarden wachtten op zijn bezoek dat niet kwam omdat eerst het verkeer moest worden geregeld?

En als hij al kon uitleggen dat hij met voorrang was belast met verwijdering van fietsers uit voetgangersgebieden dan rijst nog de vraag hoe. Overtreders kunnen ook vriendelijk worden benaderd, met misschien nog beter resultaat. Zelfs viel hij de rechter lastig met de eis dat politie en justitie zich eindelijk en met volle kracht op die hinderlijke stoepfietsers zouden storten. (Of hij ook in de rechtszaal stond te schreeuwen is dan weer niet overgeleverd.) Hoe klein is de wereld van de man in zijn grachtenpand die deze ergernissen opblaast als ging het om grove misdrijven.

Op zich blijft dit natuurlijk oud en onbeduidend nieuws: uw schrijver holt weer eens achter de feiten aan zoals de advocaat achter verdwaalde fietsen. Maar niet alleen voor de bejaarde fietsverschrikker geldt: pak eerst de ergste dingen aan, doe verder wat van belang is, kies middelen die passen bij doelen en zet geen zwaarder geschut in dan nodig. Dit is proportionaliteit en subsidiariteit. Goed bedacht, dat niet met olifanten op muggen schieten, maar in en buiten rechte niet altijd toegepast.

Hoe komt het dat mensen zo uit hun sloffen schieten? Hun onmin met anderen of de maatschappij in het algemeen ongeremd en klakkeloos vertalen in eigen wangedrag?  Is het zichzelf ‘verheffen’ door anderen te vernederen? Het voelt goed om die anderen de schuld te geven want dan heb je die zelf niet meer: de schuld moet ergens blijven. Maar dat hoeft toch niet met stemverheffing of zelfs hardhandigheid? Of moeten al die misdadigers zonder vorm van proces snel mogelijk worden gestraft, zonder zelfs maar wederhoor? Het is allemaal gepsychologiseer, maar misschien niet helemaal onbelangrijk om een verbreid maatschappelijk verschijnsel of eigenlijk misstand te begrijpen.

Dan maar liever zwijgen over zo veel misstanden in het weg- en menselijk verkeer? Nee, want verontwaardiging is een cement van elke samenleving. Als opwinding over onmenselijkheden verdwijnt rest niets anders dan onverschilligheid. Je me révolte donc nous sommes: verontwaardiging over misstanden is liefde voor de mensen die het aangaat.

Het gaat om de vorm die eraan wordt gegeven, om het fatsoen van de terechtwijzing. De kunst is het juist om verontwaardiging over echte misstanden te vertalen in een zo medemenselijk mogelijke aanpak. Boos, beledigend of zelfs handtastelijk worden is niets anders dan nog een keer kwaad doen, alsof dat het oorspronkelijke kwaad als bij toverslag doet verdwijnen. Wie schreeuwt tegen fietsers in voetgangersgebieden doet zelf waartegen hij opkomt. Wie anderen kwaad doet omdat zij iets zouden hebben misdaan doet eigenlijk wat hij zelf verbiedt.

Klakkeloze vertaling van nogal eens ressentimentele emotie in onaangename of zelfs gewelddadige actie is overal (zie bijvoorbeeld boven over uw schrijvers fantasieën tegen de fietsverschrikker). Vijanden of gewoon zondebokken moeten even ongenadig als onmiddellijk worden gestraft. Het is een drijvende kracht van populisme, niet alleen in de politiek: ‘Gewoon laten voelen wat je er zelf van vindt’, ‘je hart luchten’ en erger. Kenmerkend is de volstrekte afwezigheid van de ander over wie het gaat. Dat moet anders. Stoepfietsers hoeven niet zonder meer te worden gehoord alvorens hen vriendelijk kan worden gevraagd om toch maar de wijk te nemen naar de rijweg. Maar in zo veel andere omstandigheden heeft het alle mogelijke zin om de vermeende schuldenaar eerst eens te vragen wat hij er zelf van vindt: audi et alteram partem. Niet meer dan open gedachtewisseling kan aan zoveel onenigheden zonder meer een eind maken, zonder stemverheffing en erger.

Had schrijver dezes de schreeuwende stoepfietsbestrijder ook eerst moeten raadplegen vooraleer hem tenminste in deze kolommen terecht te wijzen? Wie weet. Wél is te hopen dat de hier geboden terechtwijzing voldoet aan haar eigen maatstaven.

Maak van een zakelijk geen persoonlijk en dus emotioneel conflict – al kan het ook in persoonlijke verhoudingen zin hebben om tonen te matigen, zonder in te boeten aan duidelijkheid. Fortiter in re, suaviter in modo (dit keer zoekt de lezer zelf maar op wat het betekent). Minder kwaad in de wereld betekent ook: minder kwaadheid over kwaad (binnen en buiten het rechtsbedrijf). Hoe veel aangenamer een weg- en menselijk verkeer waarin minder mateloos en zelfs gewelddadig wordt afgerekend op vermeende – en soms echte – slechtheid. Meer lof voor elkaars goede werken kan evenmin kwaad maar gaat mensen nogal eens minder makkelijk af. En voor nog steeds worstelt met vrijetijdsbesteding: wordt liever Rodekruisvrijwilliger dan stoepfietsverschrikker. Er is genoeg te doen.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven