Het tonen van – soms gruwelijk – beeldmateriaal van een delict beïnvloedt de keuze voor bepaalde verhoortechnieken en de houding van de verdachte in het proces. Maar hoe dat precies werkt is niet duidelijk. Een psycholoog en twee criminologen gaan hierover experimenten opzetten.
Wat doen beelden tijdens het verhoor met de verhoorders en verdachten? Dat gaan de Leidse psycholoog Lotte van Dillen en de Rotterdamse criminologen Willem-Jan Verhoeven en Gabry Vanderveen (Erasmus School of Law) onderzoeken met een subsidie van Politie en Wetenschap. Ze gaan zo’n verhoor ‘naspelen’ in een laboratorium.
In de Angelsaksische landen wordt volop geëxperimenteerd met beeldmateriaal in de opsporing, in Nederland gebeurt dat op een meer bescheiden schaal. Tijdens verhoren worden dan foto’s en beelden van beveiligingscamera’s aan verdachten voorgelegd. Met dergelijk beeldmateriaal proberen de verhoorders verdachten te overtuigen om een verklaring af te leggen. Want beeld zou meer indruk maken, waardoor de verdachte sneller bereid is tot een verklaring, zo is de gedachte.
Uit eerder onderzoek is gebleken dat beeldmateriaal verschillende consequenties kan hebben voor het verhoor en de uitkomst ervan. Beeldmateriaal roept emoties op en beïnvloedt de oordeelsvorming en overtuiging van zowel verhoorders als verdachten. Ook is gebleken dat de inzet van beeldmateriaal verschillende juridische consequenties kan hebben. Met dit nieuwe onderzoek proberen de wetenschappers te achterhalen wat de invloed van soms gruwelijk beeldmateriaal van een delict is op de keuze voor verhoortechnieken en op de houding van de verdachte in het proces.
Daarvoor voeren psycholoog Van Dillen en de criminologen Verhoeven en Vanderveen twee experimenten uit. Het eerste experiment met verhoorders geeft meer inzicht in beeldmateriaal en het effect daarvan op emoties, schuldgevoel en de keuze voor een verhoortechniek. Het tweede experiment met studenten geeft inzicht in de keuze van de verdachten voor hun houding tijdens het verhoor, maar ook voor de ingeschatte hoeveelheid bewijs en hoe overtuigend dat bewijs is.
De resultaten van deze experimenten bespreken de onderzoekers in interviews met verhoorders en officieren van justitie. Dan gaan ze in op mogelijke effecten van beeldmateriaal in de gehele strafrechtsketen. Deze drie deelprojecten leiden tot meer kennis over bedoelde effecten, zoals het verduidelijken van bewijs of het bevorderen van herinneringen. Maar ook over onbedoelde effecten van beeldmateriaal tijdens het verhoor, zoals het versterken van de verdenking van schuld of het oproepen van valse herinneringen.
