Alleen in Nederland bestaat een speciale kamer voor ondernemingsgeschillen. In een interview dat vrijdag 30 maart in Mr. verschijnt vertelt voorzitter Gijs Makkink over de Ondernemingskamer, onderdeel van het Amsterdamse gerechtshof. “De OK is een relatief dure instantie gerekend per zaak, maar het functioneert prima.”
Buitenstaanders denken vaak dat de Ondernemingskamer vooral met grote, commerciële belangen en Zuidas-advocaten te maken heeft. Dat beeld behoeft enige nuance, aldus Gijs Makkink, sinds bijna drie jaar voorzitter van de Ondernemingskamer. “Op een gemiddelde donderdag – de dag dat de OK zitting heeft – behandelen we vooral zaken van het midden- en kleinbedrijf. In veel zaken zitten ook elementen van een scheiding, een nalatenschap of een conflict tussen bijvoorbeeld een uitvinder en een financier. Die zaken trekken minder publiciteit dan zaken als die over de overnamestrijd van Akzo Nobel, maar ze vormen wel het leeuwendeel van ons werk.”
Dat er een aparte kamer voor ondernemingsgeschillen bestaat, is eigenlijk vreemd, zegt Makkink, want “nergens anders bestaat zo’n gremium. Maar de OK werkt uitstekend. We bieden heel gespecialiseerde rechtspraak die als het nodig is heel snel is. De behandeling van een grote zaak als het overnamebod op Akzo Nobel duurt drie weken en een week na de zitting doen we uitspraak. Dat kan alleen als je een goed gespecialiseerd team hebt. Ook voor kleinere bedrijven heeft dat voordelen. Als je een samenwerkingsvorm hebt in een BV met drie of vier aandeelhouders en je krijgt ruzie, dan is er niet zo’n makkelijke uitgang. Er is geen ‘echtscheidingsprocedure’ voor vastgelopen relaties in BV-vorm. Er bestaat wel de geschillenregelingsprocedure, maar dat is een wat moeilijk begaanbare weg. Wat wij doen is anders. Eigenlijk beslissen wij verrassend weinig. Want wat gebeurt er? Er is ruzie, er gebeuren vervelende dingen, er wordt een bestuurder ontslagen, de aandelen worden minder waard, er wordt geen dividend meer uitgekeerd en het escaleert alleen maar verder. Bij ons kunnen partijen een enquêteprocedure starten, wat betekent dat er een onderzoek komt naar wat er precies in een onderneming is gebeurd. Daarnaast kunnen we onmiddellijke voorzieningen treffen. We kunnen meteen aan het begin van de rit ingrijpen in de bestaande machtsverhoudingen in de vennootschap, bijvoorbeeld door een tijdelijke bestuurder aan te stellen.”
‘Echtscheiding’
De toetssteen van de Ondernemingskamer, waar ook deskundigen op het gebied van bedrijfsvoering deel van uitmaken, is het belang van de vennootschap. “En dus niet wie de schuld heeft, maar hoe het verder moet met het bedrijf. De door ons benoemde tijdelijke bestuurders zijn onafhankelijk en hebben de rust om met mensen te praten en hun belangen in kaart te brengen wat in veruit de meeste gevallen leidt tot een oplossing, bijvoorbeeld een ontvlechting. Alsnog die ‘echtscheiding’ tussen vennoten dus. De OK lijkt in die gevallen eerder op een dienstverlener die helpt om dingen snel vlot te trekken dan op een juridisch instituut dat op basis van ingewikkelde redeneringen moeilijke beslissingen neemt. Soms wel, maar vaak ook niet.”
Innovatief
Is de Ondernemingskamer met haar snelheid, deskundigheid en conflict-oplossend vermogen niet hét voorbeeld van de innovatieve manier waarop de rechtspraak zou moeten werken? Makkink: “Ik gun het iedereen. De reden dat het niet gebeurt, is geld. De OK is in dat opzicht een luxe instantie, hoewel aan het woord ‘luxe’ een soort van overbodigheid hangt en dat vind ik niet. Maar als ik zie hoe weinig tijd er is voor schuldsaneringen of familiezaken, kun je niet zeggen dat er sprake is van een heel rechtvaardige verdeling van de middelen. Voor de uithuisplaatsing van een kind wordt geloof ik dertig minuten uitgetrokken. Wij kunnen op een zitting twee uur praten met twee broers die niet meer met elkaar kunnen samenwerken in het bedrijf, ook als er geen twintig werknemers zijn. Eigenlijk is dat verschil niet te rechtvaardigen. De Ondernemingskamer is een relatief dure instantie gerekend per zaak, maar het functioneert prima en we zijn per saldo een klein clubje. Wat natuurlijk een rol speelt zijn de getallen. Wij behandelen hier 150 zaken per jaar. Er zijn per jaar 70.000 mensen die gaan scheiden en 16.000 kinderen komen daardoor in de knel. Het gerechtshof Amsterdam behandelt duizend van die zaken per jaar. Dat is factor zes.”
