Rechtbankgriffiers, oftewel juridisch medewerkers, kunnen veel invloed hebben als adviseur of discussiepartner van rechters. Zij praten mee in de raadkamer en schrijven doorgaans de eerste versie van de uitspraak. Dit concludeert rechtssocioloog Nina Holvast (UvA). “Meer transparantie over de positie van de griffier in het rechterlijk besluitvormingsproces is daarom gewenst,” meent Holvast die vrijdag 22 september promoveert.
Persoonskenmerken
Holvast concludeert dat de betrokkenheid van juridisch medewerkers erg varieert; van een beperkte administratieve rol enerzijds, tot een invloedrijke positie als adviseur of discussiepartner anderzijds. Welke invloed een juridisch medewerker precies heeft op de besluitvorming, hangt af van persoonskenmerken van de juridisch medewerkers, maar ook van de kenmerken van de betrokken rechters. Ook zijn het type zaak en de tijdsdruk van belang.
Impact
Holvast volgde de besluitvorming in 137 rechtszaken en interviewde ruim 80 rechters en juridisch medewerkers. Ze concludeert dat de werkzaamheden van juridisch medewerkers op verschillende manieren impact kunnen hebben op de rechterlijke besluitvorming. “De voorbereidingsdocumenten die zij maken plaatsen een zaak in een bepaald licht en sturen de rechter bij het lezen van de dossiers,” aldus de rechtssocioloog. “Daarnaast kunnen juridisch medewerkers door het inbrengen van juridische kennis en argumenten ook de besluitvorming in de raadkamer beïnvloeden.”
Richting
Ook blijken juridisch medewerkers met het schrijven van een eerste versie van de rechterlijke uitspraak een belangrijke functie te hebben. Het komt voor dat een juridisch medewerker er tijdens het schrijven van een concept-uitspraak achter komt dat het niet lukt om de uitspraak een bepaalde richting in te schrijven en dat om die reden de discussie over een zaak heropend wordt.
Onzekerheid
De rol van een juridisch medewerkers in inhoudelijke discussies is nauwelijks vastgelegd. Hierdoor bestaat onzekerheid onder rechters: waarvoor kunnen juridisch medewerkers precies ingezet worden? Holvast: “Het wordt over het algemeen als onwenselijk gezien om te veel op juridisch medewerkers te leunen en bijvoorbeeld als rechter niet zelf de dossiers in te zien. Tegelijkertijd is het ook een duidelijke norm om juridisch medewerkers te betrekken bij de inhoudelijke discussie over zaken, en hun mening daarover serieus te nemen. Veel rechters schipperen tussen die verschillende normen, waardoor het voor juridisch medewerkers regelmatig niet geheel duidelijk is welke inbreng van hen wordt verwacht.’
Meer transparantie
Volgens Holvast kan het inzetten van juridisch medewerkers positieve effecten hebben op de rechtspraak. Maar ze vindt wel dat de gerechten transparanter moeten zijn over de rol van griffiers.
