“De politiek geeft weer wat de samenleving vindt en voelt. Het OM heeft daar een open oor voor. Maar ik bestrijd dat wij onze oren laten hangen naar de politiek”, aldus advocaat-generaal Miranda de Meijer, sinds kort tevens hoogleraar Openbaar Ministerie aan de Universiteit van Amsterdam, in een interview met Mr. dat aanstaande vrijdag verschijnt.
Miranda de Meijer begon haar loopbaan als strafrechtadvocaat, op het kantoor van Wladimiroff en Spong, dat zowel een strafrechtelijke als een civiele praktijk voerde. In 2003 promoveerde zij aan de Erasmus Universiteit op het proefschrift Het Openbaar Ministerie in civiele zaken. In 2004 stapte ze over naar het Openbaar Ministerie, ze werd officier van justitie in Rotterdam. Vier jaar later werd ze advocaat-generaal in Den Haag, waar ze zich specialiseerde in cassatiezaken en juridisch complexe kwesties. Sinds een half jaar is ze tevens hoogleraar Openbaar Ministerie aan de Universiteit van Amsterdam. In die hoedanigheid doet ze onder meer onderzoek naar hoe de onafhankelijkheid en de integriteit van het OM kunnen worden gewaarborgd.
Volgens De Meijer heeft het OM een onafhankelijke positie in het Nederlandse rechtsbestel en moet de afstand tot de minister voldoende gewaarborgd zijn. De hoogleraar plaatst de discussie over de mogelijke politieke invloed op het vervolgingsbeleid van het OM graag in een internationale context en refereert aan de Budapest guidelines uit 2005, waarin staat dat het OM indepently zijn werk moet kunnen doen. Maar betekent dat onafhankelijk? Of zelfstandig? En wat is de invloed van de minister dan nog? “Dat zijn allemaal vragen die passen binnen het onderzoeksterrein van mijn leerstoel. De vraag naar de onafhankelijkheid van het OM zal ik dus zeker aan de orde stellen.” Bang dat ze daarbij gedwarsboomd wordt door haar eigen opdrachtgever – de leerstoel is ingesteld vanwege het Parket-Generaal van het OM – is ze niet. “Mij zijn geen restricties opgelegd, maar mijn leerstoel moet vooral een bijdrage leveren aan kwaliteit. Als uit wetenschappelijk onderzoek blijkt, met keiharde cijfers, dat de kwaliteit kan worden verbeterd door iets wel of niet te doen, staat het mij vrij dat naar buiten te brengen. Het OM staat echt open voor toezicht en controle, of het nu via de media is of via de procureur-generaal van de Hoge Raad of via de wetenschap.”
Geluiden als zou het OM veel meer beloven dan het ooit kan waarmaken, wil De Meijer graag nuanceren. Dat er veel van het OM wordt gevraagd, van de opsporing van kinderporno tot het tegengaan van terrorisme, is duidelijk. De eisen zijn hoog. “Toch zien we dat het OM goed presteert, zeker gezien de beperkte mensen en middelen. De veiligheidscijfers zijn redelijk gunstig, het aantal woninginbraken daalt. We investeren in het veiligheidsgevoel door dicht bij de burgers met ZSM aan de slag te gaan.” ZSM is een programma waarin de daadkrachtige aanpak van veelvoorkomende misdrijven door politie en OM centraal staat. “De organisatie ervaart spanning, maar wat ik om mij heen zie, zijn mensen die snoeihard werken, met een enorme professionaliteit en loyaliteit.”
Onlangs tikte de procureur-generaal bij de Hoge Raad het OM op de vingers in verband met de zogeheten strafbeschikkingen. Die zouden vaak te snel en te ongefundeerd worden gegeven. De Meijer vindt het “te kort door de bocht” om te stellen dat alle strafbeschikkingen niet deugen. “Waar het om gaat, is dat het OM aan de procureur-generaal van de Hoge Raad heeft gevraagd om eens kritisch te toetsen hoe het met de kwaliteit van de strafbeschikking zit en hoe we zouden kunnen verbeteren. De aanbevelingen uit het rapport Beschikt en gewogen gebruiken we om te verbeteren. Dat is precies wat deze leerstoel ook moet doen. Ik zeg niet dat we alles fantastisch doen, maar we willen wel altijd verbeteren. Die ambitie, dat is ook kwaliteit. En ik bestrijd dat wij onze oren laten hangen naar de politiek. De politiek geeft weer wat de samenleving vindt en voelt en daar hebben wij een open oor voor. Maar wij bezwijken niet onder politieke druk in concrete strafzaken.” Volgens De Meijer staat het OM ook wat betreft de advocatuur open voor kritiek. “Juist ook bij de ZSM-werkwijze. Kom aan boord en vertel ons waar en hoe we kunnen verbeteren. Het OM is gebaat bij een scherpe en goede advocatuur. De integriteit van de toga raakt ons allemaal. Het OM is de bewaker van een integere rechtsstaat, is de spin in het web van de rechtshandhaving. Dat betekent dat het OM aan de ene kant de verbinding moet zoeken met andere procespartijen en ketenpartners, maar ook de rug recht moet houden, het hoofd omhoog en de koers vooruit. Ik denk dat we het goed doen.”
Lees het gehele interview met Miranda de Meijer in het nieuwe nummer van Mr. dat vrijdag 27 februari verschijnt.
