Het imago van Mediation in Strafzaken moet beter. Dat zei Tweede Kamerlid Chris van Dam (CDA) op een bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging van Mediators in Strafzaken, vorige week in Den Haag. “Ik merk dat strafrechtmediation een geitenwollensokkenimago heeft in de politiek,” zei Van Dam. Volgens hem is minister Sander Dekker (VVD) bang “dat het een kant opgaat die hij niet meer kan uitleggen aan zijn partij.”
Terug naar het pubiek
Een kritiekpunt van Van Dam is dat strafrechtmediation zich achter gesloten deuren afspeelt, dus buiten het zicht van de samenleving. “Als één persoon wordt bestolen, worden we allemaal bestolen,” meent Van Dam. “Ik vind dat strafrechtmediation terug moet naar het publiek.” Hij vindt ook dat behandeling achter gesloten deuren te weinig afschrikkende werking heeft op potentiële daders. De opmerkingen van Van Dam zijn van belang, omdat de Tweede Kamer deze week beslist of er anderhalf miljoen euro vrijkomt om Mediation in Strafzaken voort te zetten.
Stapje opzij
Bij Mediation in Strafzaken kunnen officieren en rechters een strafzaak doorverwijzen naar een mediator. Dat kan leiden tot een sepot. Volgens voorzitter Makiri Mual van de Nederlandse Vereniging van Mediators in Strafzaken klopt het beeld niet dat Mediation in Strafzaken zich afspeelt in achterkamertjes. “We doen alleen een stapje opzij in de relatie van de verdachte met het slachtoffer. Daarna gaan we weer terug naar het strafrechtelijk proces.”
Monoloog
Judith Uitermark, die namens de Rechtspraak Mediation in Strafzaken coördineert, erkent dat de beeldvorming belangrijk is maar benadrukt dat Mediation in Strafzaken zeker geen geitenwollensokkenverhaal is. “Integendeel, het vergt juist veel moed om de confrontatie aan te gaan,” meent Uitermark. “Veel strafzaken worden tegenwoordig afgedaan door de officier van justitie met een zogeheten strafbeschikking. Daarbij is er geen openbare zitting en ziet het slachtoffer verdachte dus niet. Pas als de strafzaak bij de rechter komt en de zaak in het openbaar wordt behandeld, krijgt het slachtoffer de gelegenheid om de verdachte te zien. Maar ook dan kan het slachtoffer geen gesprek aangaan. Het slachtoffer kan zijn schade toelichten en in een beperkt aantal (zwaardere) zaken spreekrecht uitoefenen. Dat is belangrijk, maar in beide gevallen is het niet meer dan een monoloog.”
Meer dan een slechterik
Bij Mediation in Strafzaken is dat anders, betoogt Uitermark. “De verdachte en het slachtoffer gaan –als ze dat willen- met elkaar in gesprek onder begeleiding van een getrainde onafhankelijke strafmediator. Het slachtoffer kan dan antwoord krijgen op belangrijke vragen, zijn emoties uiten en daar een reactie op krijgen. De verdachte op zijn beurt kan laten zien dat hij meer is dan een slechterik, hij kan excuses maken en afspraken over vergoeding van schade en andere zaken. Mediation is daarmee niet alleen gericht op wat er is gebeurd, maar ook op de toekomst.”
Zwaardere zaken
Ze wijst onder meer op het succes van Mediation in Strafrecht dit jaar: in meer dan tachtig procent van de zaken was mediation succesvol. Dit middel wordt steeds vaker ingezet in zwaardere zaken, zoals straatroof, brandstichting, cybercrime en verkeerszaken. Uitermark: “Maar uiteindelijk beslist altijd een officier van justitie of een rechter of een zaak wordt verwezen naar mediation en na mediation is het diezelfde rechter of officier die beslist wat een passende straf of afdoening is. De tijd is gekomen dat Mediation in Strafzaken een vaste plaats krijgt in het strafrechtarsenaal.”
