Mensenwerk

Delen:

Stel je voor: een discussie aan de rechterlijke lunchtafel, over hoe om te gaan met een wrakingsverzoek. Volgens de wet moet een wrakingsverzoek worden gedaan zodra de feiten of omstandigheden waardoor de rechterlijke onpartijdigheid schade zou kunnen leiden aan de verzoeker bekend zijn geworden. Nou, zegt de ene rechter, als zo’n wrakingsverzoek te laat is gedaan, dan zeg je dat toch gewoon, en dan ben je klaar. Nee zeg, dat moet je helemaal niet doen! roepen een paar anderen. Zo iemand is al ontevreden, en dat maak je alleen maar erger als je niet op de klacht ingaat. Dus: ja, het verzoek is te laat, maar voor de zekerheid zeg je ook nog of dat wrakingsverzoek nou terecht is of niet. Anders stuur je zo iemand nog verder het bos in.

Quizvraag: welke van deze mogelijke uitspraken zou je willen bestempelen als mensenwerk? Betrek bij je antwoord ook dat er geen, of meer dan 1 juist antwoord kan zijn.

In 1991 stelde prof. mr. Jaap van den Herik in zijn Leidse oratie de vraag of computers recht kunnen spreken. Hem ging het erom uit te leggen wat computers doen. De oratie is gevolgd door een lange discussie over de vraag of computers nu recht kunnen spreken of niet, maar de overheersende mening aan het eind was dat recht spreken een bij uitstek menselijke bezigheid is.

Mercedes Grootscholten, voormalig hoofd voorlichting van de Amsterdamse rechtbank, kwam in haar afscheidsinterview met een voorbeeld om uit te leggen hoe zij gefascineerd was door het werk in haar rechtbank. Ze zat bij een kort geding dat heel ingewikkeld was. Op een gegeven moment kwam de rechter met een voorstel voor een oplossing dat zo mooi was dat ze wel had kunnen huilen van ontroering. Mensenwerk?

Zelf verbaas ik me er nog steeds over hoe snel mensen accepteren dat ze een bepaalde sanctie opgelegd krijgen omdat de rechter zegt dat dat nou eenmaal het tarief is. Mensenwerk?

Kort geleden verscheen Rechtspraak is mensenwerk, een bundel interviews met rechters door Michiel en Suse van Kleef. De tekst op de achterflap legt uit dat rechterlijke vonnissen voor een belangrijk deel gebaseerd zijn op de objectieve regels van het recht, maar dat ook persoonlijke afwegingen een rol spelen. Dat maakt rechtspraak tot mensenwerk, vervolgt de tekst, en gaat dan door met de opmerking dat mensen fouten maken. De lezer zou kunnen denken: ach ja, rechters zijn ook maar mensen die fouten maken. Daarmee heeft de lezer geen ongelijk. En toch staat op de achterflap van het boek een fundamentele denkfout. De toepassing van die zogenaamd objectieve regels van het recht is namelijk even goed mensenwerk. En die hele overgrote meerderheid van rechterlijke beslissingen die, gebaseerd op het objectieve recht en op de interpretatie in het concrete geval, is ook mensenwerk. En de narigheid is dat het soms helemaal niet zo duidelijk is of die interpretatie goed is of niet.

Toen ik nog kantonrechter was ontdekten we aan de lunchtafel dat rechters met een katholieke opvoeding meestal minder snel aannamen dat een werknemer terecht op staande voet ontslagen was dan rechters die uit een calvinistisch nest kwamen. Die waren beslist strenger. En kijk maar in de jurisprudentie: de eerste rechters vinden iets, de appelrechters kijken er toch nog weer anders tegen aan, en uiteindelijk komt de hoogste rechter soms nog weer met een andere interpretatie.

Het wordt tijd voor het antwoord op de quizvraag. Rechtspraak is altijd mensenwerk. Daarom vind ik de titel van dat boek ook zo mooi.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven