Mr. van de week is Edith Loozen. In haar vorige maand verschenen NWO-onderzoek concludeert zij dat het mededingingstoezicht in de zorg beter moet en kan. Loozen is mededingingsjurist bij het instituut Beleid & Management Gezondheidszorg van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Daarnaast fungeert Loozen regelmatig als raadsheer-plaatsvervanger bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven.
De marktwerking in de zorg is mislukt. Een mooi ideaal maar onbereikbaar?
Die stelling is voor uw rekening. ‘Marktwerking in de zorg’ is een ongelukkige term om het huidige zorgstelsel aan te duiden. Hij is weliswaar gebruikelijk maar drukt niet goed uit dat er niet zo maar sprake is van concurrentie in de zorg, maar dat die concurrentie binnen door de overheid gestelde randvoorwaarden dient plaats te vinden. ‘Gereguleerde concurrentie’ dekt de lading beter. Hieruit volgt meteen dat ons stelsel twee wegen bewandelt om zorg te realiseren die goed, toegankelijk en betaalbaar is, te weten regulering (door de overheid) en concurrentie (op de markt). Omdat de zorgsector door bijzondere vormen van marktfalen wordt gekenmerkt dient concurrentie in de zorg meer te worden gereguleerd dan in doorsnee markten het geval is. Het gaat hier om work in progress. Wanneer zorgmarkten nog niet goed werken betekent dat niet dat dit zorgstelsel is mislukt, maar dat de regulering van die markten (verder) moet worden verbeterd. Vervolgens is het de bedoeling dat zorgaanbieders en zorgverzekeraars op die gereguleerde zorgmarkten om de gunst dingen van de patiënt en de verzekerde. Dit betekent dat concurrentie goed moet worden beschermd, ook in de zorg. Zonder voldoende concurrentiedruk worden zorgaanbieders en zorgverzekeraars namelijk onvoldoende geprikkeld om beter te presteren, en dat is niet in het belang van patiënten en verzekerden.
Wat is het grootste mankement aan het huidige mededingingstoezicht?
Het grootste probleem van het huidige mededingingstoezicht is dat het te soft is. Daarmee zijn wel de belangen van zorgaanbieders en zorgverzekeraars gediend, maar niet noodzakelijkerwijs die van patiënten en verzekerden. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) lijkt zich onvoldoende te realiseren dat de patiëntenbelangen bij de toepassing van de Mededingingswet (Mw) via de bescherming van het mededingingsbelang worden gewaarborgd. Mijn onderzoek laat twee dingen zien. Ten eerste dat binnen het toetsingskader van de Mw terdege rekening kan worden gehouden met de zorgbelangen, maar dat het mededingingsbelang uiteindelijk voorgaat. Ten tweede dat de belangen van patiënten en verzekerden bij een juiste welvaartseconomische invulling van het juridische toetsingskader niet tekort hoeven komen. Integendeel.
U bent tegen het voorstel van de Minister van VWS om verticale integratie tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders te verbieden. Waarom?
Door dit verbod zullen zorgverzekeraars minder mogelijkheden hebben om hun zorgplicht waar te maken. Daarnaast wordt het zorgverzekeraars en zorgaanbieders onmogelijk gemaakt om door middel van verticale integratie substantiële doelmatigheidswinsten te bereiken. Met het oog op een doelmatige zorgverlening zou de Minister toetreding van verticaal geïntegreerde zorgorganisaties juist moeten vergemakkelijken in plaats van tegengaan. Bovendien zijn de algemene mededingingsregels toereikend om mededingingsproblemen te voorkomen. De Minister voert nu aan dat het verbod nodig is omdat veel verzekerden hun verzekeraar niet vertrouwen. Dit argument is niet steekhoudend. Wanneer verzekerden het moeilijk vinden om erop te vertrouwen dat een zorgaanbieder in dienst van de zorgverzekeraar goede zorg zal aanbieden, zullen zij eerder naar niet-geïntegreerde zorgaanbieders gaan. Het vertrouwensprobleem werkt dan ook als een rem op verticale integratie. De Minister zou zich beter kunnen richten op de oplossing van het vertrouwensprobleem door de publiek toegankelijke informatie over kwaliteit van zorg te verbeteren.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Als ik iemand moet noemen: de Amerikaanse juriste Elizabeth Warren. Zij heeft het Consumer Financial Protection Bureau opgezet en is nu democratische senator voor Massachusetts. Warren laat haar oren niet hangen naar de lobby van het bedrijfsleven, maar let vooral op de belangen van de consument.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Mijn promotie. In mijn proefschrift zet ik uiteen hoe het juridische begrip mededingingsbeperking uit het kartelverbod zo kan worden uitgelegd dat het overeenkomt met zijn welvaartseconomische grondslag. Daar heb ik nog altijd profijt van.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Artikel 101 van het EU Werkingsverdrag, de Europese tegenhanger van het Nederlandse kartelverbod. Decennialang verguisd vanwege de juridisch-formalistische invulling ervan. Maar door de invoering van de welvaartseconomische benadering blijkt dat deze bepaling wel degelijk tot effectief mededingingstoezicht kan leiden.
Welk wetsartikel het slechtst?
Het wetsvoorstel voor een additionele zorgspecifieke fusietoets. Deze toets wordt ingevoerd om schaalvergroting die ten koste gaat van de kwaliteit en bereikbaarheid van de zorg te voorkomen, maar zal eerder het tegendeel bereiken. Op grond van deze toets zal onder meer worden gecontroleerd of fusies tussen zorgaanbieders wel over voldoende maatschappelijk draagvlak beschikken. Omdat deze controle louter procedureel zal zijn, zal de goedkeuring door de NZa niets zeggen over de objectieve meerwaarde van die fusies voor patiënten en verzekerden. Tegelijkertijd wordt de ACM echter in een nog lastiger parket gebracht. Het ligt immers niet voor de hand dat een toezichthouder die er nu al moeite mee heeft om een fusie te verbieden wanneer daar volgens het reguliere toetsingskader aanleiding toe is, daar wel toe over zal gaan wanneer de NZa al een kwaliteitskeurmerk heeft verleend.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
rechtspraak.nl en curia.europa.eu
Welk boek las u het laatst?
De biografie van Thomas Jefferson door Jon Meacham. Dit boek verschaft niet alleen een goed inzicht in de cruciale rol die Jefferson heeft gespeeld in de beginperiode van de VS, maar laat ook zien wat een enige man Jefferson moet zijn geweest: intelligent, vastberaden, voorkomend, zonder opsmuk, en ook nog een goede danser.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Met het bluesduo Ben Harper en Charlie Musselwhite.
