Mr. van de week is prof. dr. Heinrich Winter, bijzonder hoogleraar Toezicht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dinsdag 14 september houdt Winter zijn oratie, die de titel heeft ‘Zicht op toezicht? Over de meerwaarde van toezicht in de risicosamenleving’.
U was al docent aan de Universiteit Groningen, maar u bent ook oprichter en mededirecteur van Pro Facto, een bureau voor onderzoek en juridisch advies ten behoeve van de overheid. Hoe werkt die combinatie van wetenschap en commercie?
Die werkt eigenlijk heel erg goed. Eigenlijk is sprake van wederzijdse bevruchting. In mijn onderzoeks- en adviespraktijk kan ik de laatste inzichten uit de wetenschappelijke literatuur, wetgeving en jurisprudentie meenemen, terwijl ik als docent en academisch onderzoeker profiteer van kennis over hoe het er op de werkvloer bij ministeries, provincies en gemeenten aan toegaat. Interessant is natuurlijk ook dat wetenschappelijke publicaties – om het maar eufemistisch te zeggen – geen slecht acquisitie-instrument zijn…
U bent benoemd vanwege Vide, de beroepsvereniging van professionals. Dat is vast een breed samengesteld gezelschap. Bromsnor samen met Hans Hoogervorst?
Het eigenaardige is dat de financiële toezichthouders als DNB en AFM zich daar nauwelijks laten zien. Vreemd omdat juist op het terrein van het financieel toezicht de afgelopen tijd veel aan de hand is. Inzichten van andere toezichthouders zouden ook voor hen nuttig kunnen zijn. Maar ook los van de financiële autoriteiten is VIDE een erg divers gezelschap. Dat maakt het ook wel interessant: dat gaat van de onderwijsinspectie tot de voedsel- en warenautoriteit en van het staatstoezicht op de mijnen tot de inspectie jeugdzorg.
De titel van uw oratie is: Zicht op toezicht? Over de meerwaarde van toezicht in de risicosamenleving. Legt u dit eens (in het kort graag) uit?
We vinden met z’n allen tegenwoordig dat de overheid ons moet behoeden voor allerlei risico’s die zich kunnen voordoen. De overheid maakt daarvoor regels en roept toezichthouders in het leven die kijken of de regels worden nageleefd. Dat kan soms erg ver gaan en neerkomen op overheidsbemoeienis tot achter de voordeur, maar ook veiligheidsvraagstukken en toezicht op markten komen dan in beeld. Er zijn dus steeds meer toezichthouders en met dat toezicht zijn grote bedragen gemoeid. De vraag die ik in mijn oratie opwerp is wat de effecten zijn van dat toezicht. Verbetert het milieu, gaan prestaties van leerlingen omhoog en neemt de kwaliteit van het voedsel toe? Ik constateer dat de inspectiediensten in ons land die vraag maar moeizaam kunnen beantwoorden. Ze willen dat wel, maar het lukt ze tot nu toe nog niet.
Psychiaters zijn berucht slechte ouders, vandaar de voor de hand liggende vraag wat de meerwaarde van uw toezicht is in uw gezinsleven?
Haha. Ik houd toezicht met vaste hand. Van gedogen is geen sprake en op normschendingen wordt kritisch, vasthoudend en indringend gereageerd. Mijn kinderen ontwikkelen zich mede daardoor tot brave modelburgers, dat spreekt.
Wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Ik noem twee rolmodellen. De eerste is Michiel Scheltema, die mijn promotor was. Iemand met een imposante staat van dienst, die heel gewoon, buitengewoon aardig en benaderbaar is gebleven. De tweede is bestuurskundige Ko de Ridder, die zijn fascinatie voor empirisch onderzoek naar het functioneren van het recht in de praktijk op mij heeft overgebracht. Bovendien ook een echte ‘mensch’.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Artikel 7:11 Awb, waarin de hoofdregels van de bezwaarschriftprocedure zijn neergelegd. Dat vind ik toch al een fraaie procedure die – mits goed toegepast – kan bijdragen aan laagdrempelige geschilbeslechting, zonder tijdrovende procedures en de tussenkomst van de rechterlijke macht. Ik zou ook artikel 1A, lid 2 van het Vluchtelingenverdrag kunnen noemen, waarin een omschrijving wordt gegeven van wie een vluchteling is. Dat artikel fundeert daarmee het recht op bescherming dat ingeroepen kan worden als sprake is van vrees voor vervolging.
Welk wetsartikel het slechtst?
Laat ik zeggen dat ik elk jaar opnieuw heel goed de betekenis van de artikelen 6:18 en 6:19 van de Algemene wet bestuursrecht tot mij moet nemen om aan studenten te kunnen uitleggen waar die voor staan.
Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?
Dat zal dinsdag 14 september 2010 zijn, als ik in de prachtige aula van de Rijksuniversiteit Groningen mijn oratie houd. Uiteraard was mijn promotie in juni 1996 ook een hoogtepunt.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Ik zoek vaak via overheid.nl en wetten.nl naar Kamerstukken, wetgeving en actualiteiten. De website van VluchtelingenWerk, Vluchtweb, biedt toegang tot alle informatie over asielzaken, zoals jurisprudentie.
Welk boek las u het laatst?
‘Leven en Lot’ van Vasili Grossman. Een hele grote roman over de slag bij Stalingrad, de holocaust en het leven onder totalitaire regimes. Hij beschrijft heel indringend de grenzeloze ellende van de jaren veertig van de vorige eeuw, waarin het leven vrijwel lijkt te zijn ontmenselijkt. Hij schetst het (nood)lot van mensen in Stalin-Rusland en Hitler-Duitsland, maar laat tegelijkertijd zien dat er soms toch ook leven, hoop en liefde schemert binnen de wrede werkelijkheid van die tijd.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Het is nu verleidelijk te zeggen dat Angelina Jolie echt een heel intellectuele vrouw is, met wie het een interessant verblijf zou worden… Ik denk dat ik kies voor mijn goede vriend Koen Schuiling, die begin dit jaar burgemeester van Den Helder is geworden en die ik mede daardoor veel te weinig zie.
Weet u een goede Mr. van de Week? Mail ons: office@mr-magazine.nl
