Mr. van de week is prof. dr. Willem Witteveen (hoogleraar Rechtstheorie en retorica aan de Universiteit van Tilburg). Witteveen bood gisteren, 25 mei, zijn langverwachte boek ‘Het wetgevend oordeel’ aan in de vergaderzaal van de Eerste Kamer. Zijn revolutionaire conclusie: ‘nu het proces van wetgeving verworden is tot een almaar doodraaiende reguleringsmachine zou de Tweede Kamer een Beleidskamer en de Eerste Kamer een Wetgevingskamer moeten worden.’
Wat gaat er mis in het proces van wetgeving?
De Tweede Kamer komt onvoldoende toe aan haar wetgevende taak en dat komt doordat de Kamerleden zoveel taken en functies tegelijk moeten verrichten; als instituut is de Tweede Kamer overbelast. De Eerste Kamer wordt daarentegen onderbenut. Men vergadert slechts een dag per week en maakt onvoldoende gebruik van de kennis en ervaring van de senatoren. Alleen ja of nee kunnen zeggen en niet kunnen amenderen beperkt ook de constructieve invloed van de Eerste Kamer te sterk. Wie een voorbeeld wil van een wet waarbij de Kamer na de indringende kritiek van de Raad van State onvoldoende goed werk aflevert en de Senaat niet heeft doorgezet, leze de stukken van de Crisis- en Herstelwet.
Wat is daaraan te doen?
Een scheiding van functies: de nieuwe Beleidskamer gaat zich met het controleren van de regering bezighouden, de nieuwe Wetgevingskamer behandelt met de regering de wetsvoorstellen. Beide kamers worden overigens eens in de vier jaar rechtstreeks gekozen, op dezelfde dag, zodat er ook dezelfde krachtsverhoudingen zijn. Zowel beleidscontrole als wetgeving zijn politieke functies waarbij het volk goed vertegenwoordigd moet worden. Door de functies te scheiden zal het parlement als geheel sterker staan tegenover regering en ambtelijke macht. De nu verstoorde machtsbalans kan dan worden hersteld.
U pleit ervoor de Tweede Kamer om te vormen tot een Beleidskamer en de Eerste Kamer tot een Wetgevingskamer. Mogen Tweede Kamerleden zich dan niet meer met wetgeving bemoeien en zouden ze dat accepteren?
De leden van de Beleidskamer zouden zich wel tot de Wetgevingskamer kunnen richten met voorstellen die daar dan besproken worden; de leden van de Wetgevingskamer zouden ook kunnen willen debatteren met leden van de Beleidskamer. Er zouden vormen van samenwerking kunnen ontstaan, omdat ze elkaar uiteindelijk toch nodig hebben. Op basis van functiescheiding ontstaan checks and balances. Dat zien we op een heel andere manier ook in de Verenigde Staten.
Stel: de PvdA (de partij waarvoor u in de Eerste Kamer heeft gezeten) komt in het kabinet en u wordt minister van Justitie. Wordt uw eerste daad dan het aanzwengelen van bovengenoemde omvorming, of is het toch vooral een studeerkamervoorstel?
Samen met de minister van Binnenlandse Zaken stel ik dan een staatscommissie in die een uitgewerkt voorstel voor grondwetsherziening moet maken. En dan moet er debat plaatsvinden met alle politieke partijen.
Wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Montesquieu.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Artikel 3: 12 BW (redelijkheid en billijkheid; de basis van de topiek).
Welk wetsartikel het slechtst?
Artikel 439 Wetboek van Strafrecht (koop van legeruniformen; een delict dat beperkt is tot handel drijven met personen beneden de rang van officier. Waarom die beperking eigenlijk? En hoe moet het met de leger dump?)
Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?
Lidmaatschap van de Eerste Kamer.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Geen enkele.
Welk boek las u het laatst?
Van de historicus Tony Judt las ik het indringende politieke pamflet Ill fares the land, over de geschiedenis en toekomst van de sociaal-democratie.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Met de huidige minister van Justitie!
Weet u een goede Mr. van de Week? Mail ons: office@mr-magazine.nl
