Mr. van de week is Gosse Oosterhoff. De advocaat van NautaDutilh promoveerde aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het proefschrift ‘Belang zonder aandeel en aandeel zonder belang’.
Intrigerende titel. En u heeft het ook nog over synthetische belangen in het vennootschapsrecht. Kunt u uitleggen wat synthetische belangen zijn?
De term ‘synthetische belangen in aandelen’ duidt de twee posities aan die ontstaan als een aandeelhouder het economische belang bij zijn aandelen aan een ander overdraagt. Dat kan bijvoorbeeld onder een derivatencontract. Er is dan een (economisch) belang zonder dat de houder daarvan ook aandelen houdt en er is een aandeelhouder zonder (economisch) belang bij zijn aandelen. Kortom: een belang zonder aandeel en een aandeel zonder belang.
U schrijft dat een economisch belang zonder aandeel, of een aandeel(houder) zonder economisch belang voor problemen kunnen zorgen. Wat voor problemen zijn dat?
Twee dingen zijn relevant. In de eerste plaats gaat het vennootschapsrecht, uitzonderingen daargelaten, uit van een koppeling tussen het economische belang bij aandelen en de juridische gerechtigdheid (met bijbehorende zeggenschapsrechten) tot aandelen. Die koppeling wordt doorbroken als een andere partij dan de aandeelhouder het economisch belang bij de aandelen verwerft. Synthetische belangen staan in die zin op gespannen voet met een uitgangspunt van het vennootschapsrecht. In de tweede plaats lenen synthetische belangen zich voor controversieel gebruik. Met name valt te denken aan empty voting: het uitoefenen van stemrechten zonder dat een aandeelhouder economisch belang bij zijn aandeel heeft. Dat is controversieel: zo’n aandeelhouder heeft immers geen reden meer om zijn zeggenschapsrechten zo te gebruiken dat de vennootschap en haar aandeelhouders er beter van worden. Dat geldt te meer bij een aandeelhouder met een netto negatief belang; een aandeelhouder die niet alleen het economisch belang bij zijn aandelen heeft overgedragen, maar daarnaast een short positie in het aandeel heeft. Hij is aandeelhouder, met zeggenschapsrechten, maar verdient eraan als de koers van het aandeel daalt.
Komt u die problemen in de praktijk vaak tegen?
Synthetische belangen worden op grote schaal gebuikt. Elliott, de investeerder die eerder dit jaar een enquête verzocht bij AkzoNobel, had bijvoorbeeld aanvankelijk een belang in AkzoNobel dat niet bestond uit aandelen maar uit contracts for difference, een synthetisch belang. In het buitenland hebben synthetische belangen tot de nodige geschillen en jurisprudentie geleid. In Nederland is dat nog niet het geval. Wanneer het zo ver is, kan mijn boek als leidraad dienen.
En hoe moeten die worden opgelost?
Ik betoog dat synthetische belangen vrij behoorlijk kunnen worden ingebed in het huidige vennootschapsrecht. Zo kunnen houders van bepaalde synthetische (economische) belangen een enquêteverzoek indienen en kunnen aandeelhouders zonder economisch belang onder omstandigheden besluitvormingsrechten niet uitoefenen, omdat dat in strijd is met de redelijkheid en billijkheid van artikel 2:8 BW. Op enkele plaatsen stel ik een wetswijziging voor. Het lijkt mij bijvoorbeeld wenselijk als de verzoeker van een enquête wettelijk verplicht wordt melding te maken van zijn volledige juridische en economische belang met betrekking tot de vennootschap. De Ondernemingskamer kan zijn belang dan beter beoordelen.
Als u het voor het zeggen had dan?
Mocht er in Amsterdam alleen nog maar gefietst worden.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Het schrijven en verdedigen van dit proefschrift.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Er is niet één bron. Op de universiteit (UvA) heb ik veel plezier beleefd aan de colleges strafprocesrecht van prof. Rüter. In mijn praktijk vind ik het sparren met de cassatieadvocaten met wie ik geregeld aan cassaties werk uitdagend. Bij mijn promotieonderzoek heb ik de gesprekken met mijn promotoren als heel inspirerend ervaren. Sowieso vind ik de combinatie van praktijk en wetenschap een verrijking.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Tijdens mijn onderzoek vroegen mijn kinderen – in de basisschoolleeftijd – steeds wanneer ik nou eens een boek voor hen zou schrijven. Dat heb ik tussen de bedrijven door gedaan, over de lotgevallen van Berend Beer, woonachtig in het Paleis op de Dam.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Legal Intelligence en rechtspraak.nl; voor mijn onderzoek vaak ssrn.com voor buitenlandse artikelen.
Welk boek las u het laatst?
‘De Kozakkentuin’, van Jan Brokken, een prachtige reconstructie van een vriendschap met Dostojevski tegen de achtergrond van 19e-eeuws Siberië en Sint Petersburg.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Bij het ontbijt vanmorgen besprak ik deze vraag met vrouw en kinderen. ‘Met ons!’ werd er geroepen. Dat lijkt me duidelijk.
