Mr. van de week is Maarten Verhoeven. Op Facebook beschrijft de bestuursrechter bij de Rechtbank Oost-Brabant zaal I in het Paleis van Justitie in Den Bosch. Het wandtapijt dat daar hangt beeldt een eng voodoovrouwtje uit en maakt diepe indruk op de rechtzoekenden.
U schrijft: “De hoofdpersoon in de zaak keek met grote ogen naar het wandtapijt dat de zaal sierde. De zitting ging over haar, maar ging volkomen langs haar heen. Gelukkig kreeg ik na een tijdje toch haar aandacht.” Lijkt ons lastig rechtspreken in zo’n omgeving.
De afbeelding van kunstenares Marlene Dumas in zaal I in het Paleis van Justitie is inderdaad nogal opvallend. En vanwege het mogelijke afleidende of misschien zelfs afschrikwekkende effect voor kinderen, behandelen we in deze zaal dan ook geen jeugdzaken. De wandkleden in de andere zalen leiden niet al te veel af.
Partijen zijn overigens toch vooral geïnteresseerd in de rechter voor hen. Zeker in bestuurszaken. De nieuwe zaaksbehandeling in het bestuursrecht heeft geleid tot actieve bestuursrechters die veel vragen stellen aan gemachtigden of rechtszoekenden zelf. Partijen moeten goed opletten en kunnen zich niet veroorloven om de aandacht te laten verslappen. Dat zien we dan ook maar zeer zelden gebeuren.
Alle zittingszalen van het Paleis van Justitie in Den Bosch hebben een wandkleed. Beïnvloedt het wandkleed uw manier van rechtspreken?
De behandeling van de zaak en de uitspraak worden er echt niet anders door.
U schrijft dat over kunst zelfs een rechter geen oordeel kan geven. Maar u heeft vast wel een voorkeur voor een wandkleed.
De badeendjes in zaal G van Rob Birza.
Hoe ziet de ideale rechtszaal eruit? Sober of juist met veel aandacht voor de aankleding?
Ik heb liever geen kale rechtszaal met alleen maar beeldschermen voor de neus van de procesdeelnemers. Dat leidt zeker af. Idealiter zouden we zitting hebben bij mensen thuis. Omgevingsrecht gaat immers over de omgeving van partijen. Helaas hebben we niet de tijd om in iedere zaak een descente te houden. Maar wie weet gaat de digitale revolutie zo snel dat we binnenkort allemaal in virtual reality de omgeving kunnen bekijken. Dan maakt de aankleding van de zittingszaal niet veel meer uit. Al kun je een IPPC installatie nog steeds niet ruiken met een VR-bril op je neus.
Als u het voor het zeggen had dan?
Dan zou ik rechtspraak in twee instanties doorvoeren in alle omgevingsrechtelijke zaken, ook in bestemmingsplanzaken. De nieuwe Omgevingswet voorziet alleen in een beroep bij de Raad van State tegen een omgevingsplan. Ik denk dat de eerstelijnsrechtspraak hier veel kan toevoegen, net zoals is gebeurd bij milieuzaken. Partijen krijgen de mogelijkheid om bij hun lokale rechtbank te procederen over het omgevingsplan dat (nog meer dan nu het bestemmingsplan) hun omgeving gaat bepalen. De rechtbank kan in het kader van finale geschilbeslechting zelf in de zaak voorzien, waarna de Raad van State zo nodig kan corrigeren. Met onze kortere doorlooptijden hoeft dit niet meer tijd te kosten.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Mijn overstap naar de rechterlijke macht. Ik had het goed naar mijn zin in de advocatuur maar vond dat er wel iets moest gaan veranderen in de bestuursrechtspraak. De overstap maakte het mogelijk om hieraan van binnenuit mee te werken.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Prof. mr. E.M.H. Hirsch Ballin. Ik zat voor hem als student aan (toen nog) de Katholieke Universiteit Brabant en als advocaat toen hij staatsraad was. En hij wordt als Minister van Justitie vermeld op mijn benoemingsbesluit.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Ik kruis de degens ook letterlijk op de schermloper.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Porta Iuris, het zoeksysteem waarmee de rechtspraak alle uitspraken kan ontsluiten. Hiermee hebben we ook toegang tot de niet gepubliceerde zaken van collega’s. Zou iedereen moeten kunnen.
Welk boek las u het laatst?
‘Conclave’ van Robert Harris, een thriller over de verkiezing van een nieuwe paus.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Andrew Dufresne, de hoofdpersoon in de film The Shawshank Redemption (gespeeld door Tim Robbins). Zijn leven wordt volledig overhoop gehaald. Toch blijft hij hopen en hij kan uiteindelijk ontsnappen (en zo’n celgenoot is altijd handig).
