Mr. van de Week is Sjef van Erp (1954), hoogleraar Nederlands en Europees privaatrecht aan Maastricht University. Hij was een van de sprekers op een driedaagse congres in Wenen, georganiseerd bij het vijftigjarig jubileum van United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL).
UNCITRAL telt zestig lidstaten, waaronder gezellige landen als Wit-Rusland, Libië en Iran. Nederland is geen lid. Wat betekent dit voor ons handelsrecht?
UNCITRAL is een onderdeel van de Verenigde Naties en al de genoemde landen zijn daar lid van. Landen zijn ingedeeld in groepen en per groep mag slechts een beperkt aantal landen binnen UNCITRAL actief lid zijn. Dat betekent niet dat Nederland buiten spel staat. Vanuit Nederland wordt het werk van UNCITRAL nauwgezet gevolgd. UNCITRAL is opgezet als een groep deskundigen die op basis van consensus aan betere regelgeving voor de internationale handel werkt. Binnen die wereld van (ook Nederlandse) deskundigen treft men elkaar op tal van conferenties. Zo kan men ook indirect invloed uitoefenen.
Het congres ging over Modernizing International Trade Law to Support Innovation and Sustainable Development. In welk opzicht moet het handelsrecht worden gemoderniseerd?
Het meest eruit springen de ongelooflijk snelle digitalisering van de handel en het groeiende verzet tegen het beslissen van investeringsgeschillen door middel van arbitrage. Vragen die aan de orde kwamen: hoe om te gaan met het via internet contracteren, het betalen in virtueel geld (bijv. Bitcoins), hoe kunnen ‘data’ worden verkocht en geleverd, verdient het aanbeveling om investeringsgeschillen niet meer via arbitrage maar door een speciaal internationaal hof te laten beslissen?
U hield een presentatie over Ownership of data and the numerus clausus of legal objects. Wat was, in enkele zinnen, de kern van uw betoog?
Wanneer we spreken over eigendom dan bedoelen we het meest volkomen recht over een bepaald object. Wat dat object kan zijn, wordt in ieder rechtsstelsel anders omschreven en beperkt. Meestal gaat het om een fysiek object, soms ook om onlichamelijke objecten. In het verleden werd daarbij niet gedacht aan ‘data’. Volgens mij moeten we aanvaarden dat een subject (natuurlijke of rechtspersoon, in de toekomst zouden daar ook robots onder kunnen vallen) een meest volkomen recht op data kan hebben.
Een gokje: er werd volop gespeculeerd over de handel van het Verenigd Koninkrijk, na de Brexit.
Nee, toch niet. Wat wel aan de orde kwam is dat de kennis van Engelse juristen over het werk van UNCITRAL en de invloed die dit heeft op het internationale handelsrecht enorm tegenvalt. Uit een tijdens de conferentie gepresenteerde studie bleek dat Engelse juristen hun eigen recht eigenlijk simpelweg als de internationale standaard beschouwen en pas in een concreet internationaal geval zich verdiepen in toepasselijk ander recht.
Als u het voor het zeggen had dan…?
Dan werd er niet net gedaan alsof er een diepe kloof gaapt tussen ouderen die al genietend van hun vorstelijke pensioen steeds maar ouder worden en jongeren die pas na hun 70e aan het ware leven zouden kunnen toekomen als ze maar voldoende pensioen zouden hebben kunnen opbouwen.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Dat ik medeoprichter ben van het European Law Institute, naar het voorbeeld van het American Law Institute, waarin praktijkjuristen en wetenschappers samenwerken om tot betere regelgeving binnen Europa te komen.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Ik ben echt diep onder de indruk geraakt van mijn (vorig jaar helaas veel te vroeg overleden) goede vriend André van der Walt, houder van de South African Research Chair in Property Law aan de Universiteit Stellenbosch. André heeft op fenomenale wijze door zijn onderzoek, onderwijs en begeleiding van onderzoekers sturing proberen te geven aan een vreedzame landhervorming in Zuid-Afrika na de val van het apartheidsregime.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Dat ik tijdens mijn studie Nederlands recht een jaar lang onderwijs in het Indonesische recht heb gevolgd aan de Rijksuniversiteit Leiden. Een van mijn twee afstudeerscripties betrof Indonesisch recht. Na mijn afstuderen heb ik ook Indonesisch geleerd.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Het tiende Amendement bij de Grondwet van de Verenigde Staten.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Er is, doordat ik me op Nederlands en Europees privaatrecht richt, niet één bepaalde website die ik vaak raadpleeg.
Welk boek las u het laatst?
Homo Deus. A Brief History of Tomorrow, door Yuval Noah Harari.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Met cartoonist Jesse van Muylwijck (ik heb hem in Canada ontmoet), vanwege zijn humoristisch-kritische kijk op het juridisch bedrijf.
