Er zijn in Nederland 108 bijzondere leerstoelen op juridisch gebied. De gemiddelde bijzonder hoogleraar beoefent die bezigheid ongeveer één dag per week. De kosten van een bijzondere leerstoel bedragen ongeveer 20.000 euro per jaar. Dit betekent dat de instanties die bijzondere leerstoelen steunen tezamen ruim twee miljoen euro per jaar bijdragen aan het juridisch academisch onderwijs en onderzoek.
Dit blijkt uit een onderzoek naar bijzondere leerstoelen bij de rechtenfaculteiten van de tien universiteiten in Nederland dat Mr. de afgelopen maanden heeft verricht. Met dit onderzoek is geprobeerd inzicht te krijgen in het aantal bijzondere leerstoelen, de bijzonder hoogleraren, de hoofdwerkgevers van die hoogleraren en de eventuele betrokken externe organisaties (de sponsoren).
De Rijksuniversiteit Groningen heeft het grootste aantal bijzonder hoogleraren, namelijk 19. De Open Universiteit heeft het minst aantal bijzondere hoogleraren: slechts vier. Bij de andere faculteiten schommelt het aantal leerstoelen tussen de zes en zeventien.
Veel bijzondere leerstoelen hebben betrekking op het Europese en internationale recht, maar ook is er veel aandacht voor diverse aspecten van het privaatrecht. Daarnaast blijken ook criminologie, psychologie & psychiatrie en de (organisatie van de) rechtspraak geliefde onderwerpen. Een aantal opvallende leerstoelen zijn: Internationaal en Europees Sportrecht (EUR), Rechtsgeschiedenis van de Limburgse Territoria (UM), Agrarisch recht (RU en RUG), De geschiedenis van het notariaat en Recht van de Islam en het Midden-Oosten (UvA).
Hoofdwerkgevers
Bijna 50% van de hoofdwerkgevers van de bijzonder hoogleraren is een universiteit. Twee hiervan betreffen een buitenlandse universiteit: Leuven en Oxford. Ook de advocatuur is vertegenwoordigd. Maar liefst achttien bijzonder hoogleraren werken in het dagelijks leven bij een advocatenkantoor. Voornamelijk gaat het om advocatenkantoren uit de top 10 van de advocatuur zoals NautaDutilh, Loyens & Loeff en Stibbe. Het merendeel van deze hoogleraren is aangesloten bij de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam. Opvallend is dat een middelgroot kantoor, JPR Advocaten, maar liefst twee leerstoelen aan de Open Universiteit financiert. Tien van de bijzonder hoogleraren werken bij de Rechtspraak, drie hiervan bij de Hoge Raad. Ongeveer 10% werkt bij een andere overheidswerkgever, zoals het Ministerie van Justitie, de Algemene Rekenkamer en het Openbaar Ministerie. De overige bijzondere hoogleraren werken bij verschillende organisaties als KPMG, NOvA, Rabobank, Anne Frank Stichting, VU/MU Medisch Centrum en het T.M.C. Asser Instituut. Slechts een enkeling is met (pré-) pensioen.
Sponsoren
Ongeveer een derde van de bijzondere leerstoelen wordt gesponsord door stichtingen, verenigingen of fondsen die verbonden zijn aan de betreffende universiteiten. In dit kader kunnen onder meer worden genoemd: de Stichting Amsterdams Universiteitsfonds(UvA), het Ufonds (UU), de Stichting Wetenschapsbeoefening Universiteit Maastricht, het Leids Universiteitsfonds, de Vereniging VU-Windesheim en de Stichting Groninger Universiteitsfonds dat in al in 1893 werd opgericht door hoogleraren van de Rijksuniversiteit. Andere betrokken externe organisaties die meerdere bijzondere leerstoelen ondersteunen, zijn de Stichting ter Bevordering der Notariële Wetenschap en de Stichting Koningsheide (forensische psychiatrie). Bij de Universiteit Leiden worden twee van de veertien leerstoelen gesponsord door fondsen die zijn ingesteld door familie van overleden Leidse hoogleraren.
