De communicatie tussen de Rechtspraak en de rechtersopleiding SSR over de permanente educatie van rechters moet beter. Bovendien moeten de kinderziektes van de nieuwe rechtersopleiding RiO worden bestreden. Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen uit het rapport ‘Opleidingsvisitatie Rechtspraak 2016’, opgesteld door een visitatiecommissie in opdracht van de Raad voor de rechtspraak.
De Raad evalueert de nieuwe RIO-opleiding pas volledig eind 2018. “Maar door tussentijds te toetsen kunnen we imperfecties nu al aanpakken,” zegt mr. Herma Rappa-Velt die binnen de Raad is belast met de portefeuille Human Resource Management. De Raad en de gerechten onderschrijven de aanbevelingen voor het overgrote deel.
Rappa-Velt geeft de nu ruim twee jaar bestaande RiO-opleiding op dit moment het rapportcijfer 7, en de permanente opleiding een 7,5. “Internationaal staat ons opleidingsinstituut SSR hoog aangeschreven,” zegt Rappa-Velt. “Maar omdat er altijd dingen beter kunnen, hebben wij de evaluatie laten uitvoeren. Om de kwaliteit hoog te houden, moet je je opleidingsniveau structureel tegen het licht houden.” Om te voorkomen dat de slager zijn eigen vlees keurt, heeft de Rechtspraak gekozen voor een commissie van externe deskundigen, aangevuld met een rechter. “We hebben vooral gezocht naar mensen die snappen wat kwaliteit van opleiden is.”
De SSR is het eigen opleidingsinstituut van de Rechtspraak en als zodanig ‘hofleverancier’ voor de gerechten. De commissie constateert dat de SSR, volgens de gerechten, goed is in zenden en slecht in luisteren. Uit het rapport blijkt dat gerechten soms buiten SSR om incompany-cursussen organiseren, over onderwerpen waarover SSR ook cursussen aanbiedt, soms zelfs met dezelfde docenten.
Helma Rappa-Velt herkent dat beeld, maar vindt dat de gerechten hier ook de hand in eigen boezem moeten steken. “Je kunt niet van de SSR vragen om binnen een maand een cursus over -pakweg – faillissementsrecht op te tuigen. Zo werkt het niet. Dat kun je ook iets eerder bedenken aan de hand van je opleidingsgesprekken en je jaarplannen. Aan de andere kant kan de SSR de gerechten ook leren hoe ze de vraag moeten stellen.”
Compliment
De opleiding voor nieuwe rechters RiO (rechter in opleiding) ging in begin 2015 van start als opvolger van de oude raio-opleiding. Een belangrijk verschil is dat RiO’s minimaal twee jaar werkervaring moeten hebben. Ook zijn de functies van beoordelaar en opleider uit elkaar getrokken. Een commissie doet de beoordeling en de opleiders hebben een connectie met de SSR maar zijn opleider binnen de rechtbank.
De visitatiecommissie geeft de SSR en de Rechtspraak een groot compliment voor het in korte tijd uit de grond stampen van een nieuwe opleiding. De RiO’s zelf zijn in grote lijnen ook tevreden over de opleiding. Maar de commissie is op een aantal punten uitgesproken kritisch: “Op het gebied van collegialiteit, maatwerk, eigen verantwoordelijkheid en feedback is nog een wereld te winnen.”
Uit een enquête onder 91 RiO’s blijkt dat velen de voorfase van de opleiding te lang, te vol en te schools vinden. De rechters in spe zeggen ook dat er in die eerste drie maanden te veel ruimte is voor theorie en te weinig voor praktijk. De RiO’s staan als het ware te popelen om het ‘echte werk’ te doen. Voorts klagen de RiO’s dat ze hun praktijkbegeleiders vaak moeten aansporen om het evaluatieformulier in te vullen. Ook is er ‘ruis’ tussen de opleiders en de beoordelaars.
Feedback
Rappa-Velt zegt dat de Rechtspraak goed moet luisteren naar de punten van de RIO’s. “We willen dat ze in de eerste drie maanden meer in de rechtbank rondlopen. De gerechten willen dat ook.” Verder wil de Rechtspraak meer maatwerk bieden aan de instromers die immers uit verschillende juridische beroepsgroepen afkomstig zijn.
Een ander belangrijk punt is dat RiO’s niet alleen van de rechters moeten leren, maar ook andersom. “We moeten beter gebruik maken van de expertise van deze ervaren mensen,” vindt Rappa-Velt. “RiO’s kunnen veel leren van oudere rechters als het gaat om het voorbereiden en leiden zittingen. Rechters kunnen van RiO’s veel opsteken over feedback geven, management etc. Dat is een kwestie van cultuur, van naar elkaar luisteren. Je moet steeds wennen aan elkaar. En je blijft veranderen. De groepen die nu binnenkomen willen zich verbreden en daar ben ik blij mee. Het is prettig om rechters te hebben met affiniteit met IT, projecten of management.”
Een aantal RiO’s heeft gevraagd om een langere opleiding dan de vier jaar die er nu voor staat, maar daar voelt de Rechtspraak niet voor. “Verlengen doen we niet, we maken een reële inschatting van de opleidingsduur. Anders krijg je eindeloos verlengingsmogelijkheden.”
De evaluatie van de RiO’s geeft slechts een eerste indruk, benadrukt Rappa-Velt. “De opleiding bestaat nog maar twee jaar, er zijn ongeveer twintig mensen uitgestroomd. Het is nog te vroeg om een goed beeld te hebben van hun functioneren.” Een eerste indruk is wel dat de nieuwe lichting bestaat uit mondige mensen die zelf de regie willen voeren, ook over hun eigen opleiding.
