Perfectionisme: de volksziekte van een nieuwe generatie

Je bent een alleskunner en uiteraard een briljant jurist, Grotius Academie doe je niet voor minder dan cum laude en verder heb je een Facebookleven: ‘’Life is good”, #mooi, #hilarisch, “Geweldige avond!”, #energie, #chill! Wat is mijn leven toch leuk, spannend, betekenisvol en sociaal. Overal moet je shinen, zoals een millennial uit mijn praktijk dat noemt. De huidige generatie twintigers  (ook wel millennials of generatie y genoemd) voelt een constante druk om aan hoge eisen te voldoen. Uit onderzoek van gezondheidswetenschappers T. Curran en A. Hill blijkt dat de druk die twintigers ervaren om perfect te zijn, de afgelopen drie decennia met 30 procent is toegenomen. Hierdoor is deze generatie kwetsbaar op de werkvloer. Dit is deel vier in de reeks over stress en overbelasting.

De onderzoekers onderscheiden drie soorten perfectionisme bij deze generatie:

1. Op zichzelf gericht perfectionisme
2. Sociaal voorgeschreven perfectionisme
3. Op anderen gericht perfectionisme

Op zichzelf gericht perfectionisme: prestatiedruk

Bij dit soort perfectionisme gaat het over de eisen die je aan jezelf stelt. Je legt jezelf druk op om perfect te zijn door onrealistische hoge verwachtingen van jezelf te hebben. Krijg je bijvoorbeeld kritiek op een advies dat je hebt geschreven, dan kan je helemaal uit je doen zijn, terwijl de omgeving daar niets van begrijpt, omdat ze je alleen maar willen helpen.

Sociaal voorgeschreven perfectionisme: sociale druk

Hierbij gaat het over de eisen die de omgeving aan jou stelt of waarvan je denkt dat de omgeving die stelt. Dit houdt in dat je de druk van je omgeving voelt om perfect te zijn en je bent dus constant bezig met te voldoen aan de verwachtingen van anderen of aan het beeld dat je hebt van die verwachtingen. Sommige deskundigen interpreteren dit soort perfectionisme tevens zo, dat je zelf ook eisen stelt aan je omgeving en bepaalde verwachtingen hebt van hoe de omgeving zou moeten handelen. Je werkt bijvoorbeeld op een kantoor waar iedereen lange dagen maakt en eigenlijk niemand voor 20.00 uur naar huis gaat. Ook al ben je iedere avond om 19.00 uur al zo moe dat je eigenlijk niet meer verder kan, je wil toch aan de verwachtingen voldoen en blijft dagelijks tot na 20.00 uur hangen op kantoor. Maar tegelijk ben je wel boos op je werkgever en verwacht je eigenlijk dat je gecompenseerd wordt met meer vrije dagen. Typerend voorbeeld dat ik vaak tegenkom in de praktijk.

Op anderen gericht perfectionisme: concurrentiedruk

Dit gaat over de vergelijking met anderen. De druk die je voelt om beter te presteren en beter te zijn dan je collega’s. Je bent bijvoorbeeld tegelijk met een andere collega aan deze baan begonnen. Op een gegeven moment vertelt jouw collega jou dat hij betrokken wordt bij een grote, prestigieuze zaak. Jij bent meteen gestrest en vraagt je af waarom jij niet en hij wel? Wat doet hij beter?

De link met stress en burn-out

Door de torenhoge eisen en verwachtingen die millennials aan zichzelf en het leven stellen ontstaat stress en overbelasting. Je hebt een ideaalbeeld waaraan je moet voldoen en daardoor zijn de verwachtingen vaak hoger dan je kan waarmaken. Door de constante vergelijking met anderen ontstaat bovendien een te rooskleurig beeld van succes en geluk en creëer je onrealistische verwachtingen van jezelf. Vooral het idee niet te voldoen aan deze verwachtingen is onverdraaglijk voor millennials. Onder millennials heerst het idee dat succes maakbaar is. Als je niet slaagt, is dat je eigen stomme schuld en die perceptie zet enorm veel druk op de ketel.

Dat veel mensen niet weten dat perfectionisme stress en zelfs een burn-out in de hand kan werken, is een onderschat probleem, zeker in de juridische werkomgeving, waar vaak met bewondering over omzetkanonnen, urenvreters en snelle carrièremakers wordt gesproken. In wezen voeren we juist daardoor de druk nog hoger op voor millennials. En ze vallen dan ook bij bosjes.

Het onderzoek van T. Curran en A. Hill richt zich op millennials, maar ik zou het breder willen trekken. Perfectionisme is onder juristen sowieso een probleem dat toeneemt. De onderzoekers zoeken de oorzaken van toegenomen perfectionisme in een combinatie van factoren: de stijging van individualisme en materialisme, de komst van social media en de toegenomen onderlinge concurrentie, wat meer sociale vergelijking geeft. Natuurlijk ben je als je nog jong bent gevoeliger voor de druk die hiervan uit gaat, maar ook oudere generaties, zeker de dertigers en wellicht ook nog de veertigers, worden hierdoor beïnvloed. Zodra je ouder wordt, vlakt perfectionisme over het algemeen wel wat af: naarmate de jaren vorderen krijgt de omgeving minder impact op je, terwijl je vermogen tot relativeren toeneemt.

Tips voor millennials (en iedereen die zich aangesproken voelt):

• Maak je eigen keuzes. Is je droom om in een klein huisje op het platteland in Friesland te wonen en daar dorpsadvocaat te zijn, terwijl je nu in Amsterdam woont en als advocaat aan de Zuidas werkt, omdat je vader daar ook als advocaat heeft gewerkt? Doe waar je gelukkig van wordt en maak je eigen afwegingen, ook al komen die misschien niet overeen met wat de omgeving van jou verwacht. Een succesvol leven is een gelukkig leven!
• Richt je op je eigen potenties. Jezelf continu vergelijken met anderen is de snelste manier om ontevreden te worden over je eigen leven en werk. Loop gewoon je eigen ontwikkelingspad en onderzoek de kansen en mogelijkheden vanuit je eigen kwaliteiten in plaats dat je je collega’s als referentiekader neemt.

• Objectiveer je meetlat. Tijd om los te komen van die mooie Facebookplaatjes en irrealistische verwachtingen van jezelf en het leven. Zoek uit of datgene waar je van jezelf aan moet voldoen wel overeenkomt met de werkelijkheid. Niemand verlangt van jou dat jij, als je iets voor de eerste keer doet, dit meteen foutloos doet. Je legt jezelf die eis op, waaraan je waarschijnlijk nooit zal voldoen. Wat kan er in deze kwestie realiter van mij verwacht worden met de vliegjaren die ik heb in plaats van wat verwacht ik van mezelf?, is een vraag die je jezelf dagelijks zou moeten stellen.

Tips voor leidinggevenden:

• Zet het juiste kader: groeimindset. Het is niet een kwestie van kunnen of niet kunnen, maar van ontwikkelen. Door dingen uit te proberen, fouten te maken en kritiek te krijgen, word je met vallen en opstaan steeds beter en intussen ontdek je wie je bent en wat je kunt. Dit pad is nodig om tot wasdom te komen en het is belangrijk dat je dat als leidinggevende blijft benadrukken.
• Manage de verwachtingen. Communiceer duidelijk wat je precies verwacht en blijf ook reëel in je verwachtingen. Voer de druk niet onnodig op. Iemand met 2 vliegjaren heeft niet de persoonsgebonden kennis en ervaring van iemand met 25 vliegjaren. Er is heel veel geduld en gerichte coaching voor nodig om iemand tot wasdom te brengen.
• Leer millennials omgaan met fouten en kritiek. Het gaat om progressie, niet om perfectie! Vraag ze bij elke fout of kritiek aan te geven wat ze ervan geleerd hebben.
• Vraag wekelijks naar persoonlijke successen en positieve resultaten. Door millennials te laten verwoorden wat ze specifiek goed doen, vermindert het negatieve denken over zichzelf en groeit het zelfvertrouwen.