Een groot aantal partijen in de Tweede Kamer vindt dat het ‘mega-ministerie’ van Veiligheid en Justitie moet worden opgesplitst. PvdA, D66, GroenLinks, ChristenUnie en SP willen naar een kleiner ministerie, zo blijkt uit de verkiezingsprogramma’s en een rondgang langs Tweede Kamerfracties. Oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens is dezelfde mening toegedaan.
PvdA, D66, GroenLinks, ChristenUnie en SP zijn alle van mening dat het ministerie in zijn huidige vorm te groot en onbestuurbaar is. De afhandeling van de ‘bonnetjes-affaire’ rondom de deal met de drugscrimineel Cees H. is daarbij de grootste steen des aanstoots.
Een tweede reden om politie en justitie te scheiden is van principiële aard: vanuit rechtstatelijk oogpunt willen partijen de scheiding der machten herstellen en zo evenwicht creëren tussen veiligheid (bescherming door de overheid) en justitie (bescherming tegen overheidsoptreden).
De SP doet in dit verband het meest vergaande voorstel. “De rechtspraak is een onafhankelijke staatsmacht en krijgt van de SP daarom een aparte begroting,” stelt het verkiezingsprogramma. De partij wil het ministerie van Veiligheid en Justitie splitsen: handhaving van de openbare orde en andere politietaken worden ondergebracht bij Binnenlandse Zaken.
In het verkiezingsprogramma van de PvdA blijft het thema onbesproken. Maar Tweede Kamerlid Jeroen Recourt verzekert dat zijn fractie een voorstander is van een kleiner ministerie. “Hoe dat moet, is vers twee,” zegt Recourt. “Dat kun je doen door de politie weg te halen en bijvoorbeeld weer bij Binnenlandse Zaken onder te brengen. Of door rechtspraak en toezicht af te splitsen, of de vreemdelingenkolom.”
Dat is niet alleen omdat het ministerie volgens de PvdA te groot is, ook vanuit het belang van checks and balances moeten er taken worden weggehaald. Ook D66 wil het evenwicht in de rechtstaat herstellen door politie en justitie van elkaar te scheiden.
De ChristenUnie constateert dat de samenballing van politie en justitie in het Ministerie van Veiligheid en Justitie niet goed heeft uitgepakt. Het beheer van de Nationale Politie moet daarom naar Binnenlandse Zaken, vindt de CU. GroenLinks kiest voor dezelfde oplossing.
De VVD laat zich nog niet in de kaarten kijken over de toekomst van het ‘eigen’ ministerie waar de laatste zes jaar de liberale bewindslieden Opstelten, Teeven, Van der Steur en Dijkhoff de scepter zwaaien. “De vormgeving van het ministerie van Veiligheid en Justitie is typisch iets voor de formatie,” sms’t Tweede Kamerlid Foort van Oosten op een vraag van Mr. “Voor mij speelt het thema als zodanig nu niet.”
Alleen de PVV vindt dat het ministerie van Veiligheid en Justitie moet blijven zoals het is. “Het ministerie veranderen, bijvoorbeeld door de Nationale Politie weer bij het ministerie van Binnenlandse Zaken onder te brengen is geen goed idee,” zegt Kamerlid Lilian Helder. “De Nationale Politie moet nu werken aan de verdere opbouw van de organisatie. Een wijziging van ministerie zal dat proces naar onze mening verstoren.” De stellingname van het CDA is nog onduidelijk.
Mr. Geert Corstens (oud-president Hoge Raad) zou het een goede zaak vinden als de politie wordt weggehaald bij het ministerie van Veiligheid en Justitie. “Het was een verkeerde beweging om het ministerie van Justitie, later omgedoopt tot Veiligheid & Justitie, de bevoegdheid te geven over de politie,” meent Corstens. “Politiekwesties horen in eerste instantie thuis bij een ander ministerie dan het departement dat op afstand over het beheer de rechterlijke macht gaat. Dan zal er soms dubbel werk gebeuren, maar het voordeel is dat het perspectief van justitie concurreert met het perspectief van veiligheid.”
Corstens voert ook aan dat de politieorganisatie in aantal mensen en qua financiën veel groter is dan de justitiesector. “Dan is het risico groot op wetgeving waar het veiligheidsperspectief voorop staat en iets minder het belang van verdachten en slachtoffers.”
Dat het huidige ministerie te groot zou zijn, daar gelooft Corstens niet in. “Voor zo ver ik kan overzien is dat niet zo’n groot probleem.”
