Schulden zijn hot, maar eerst nog even dit: Are you from Holland? Your Rechtwijzer is terrific!
Rond 1 april werd bekend dat de Rechtwijzer Uit Elkaar250 stellen had geholpen om uit elkaar te gaan. Bij 35.000 echtscheidingen per jaar lijkt dat niet veel. Toch is dit opmerkelijk. Rechtwijzer is een mooi voorbeeld van online probleemoplossing en geschilbeslechting. Na jaren van ontwikkeling is de Rechtwijzer nu zo ver dat mensen er echt gebruik van maken. Een mooi wapenfeit voor opdrachtgever Peter van den Biggelaar, die jarenlang Directeur Stelsel van de Raad voor Rechtsbijstand was. 15 jaar geleden zaten wij samen in het ICT-Afstemmingsoverleg in de rechtspleging, waar rechtspraak, advocatuur, OM en rechtsbijstand elkaar regelmatig bijpraatten over hun plannen op het gebied van ICT. Online geschilbeslechting was toen nog niet echt een onderwerp. Nu is de Rechtwijzer (lees hier het gesprek van mr-online met Maurits Barendrecht) internationaal een voorbeeld, zo bleek bij ontmoetingen die ik het afgelopen jaar in de Verenigde Staten en Georgië had.
Peter van den Biggelaar is nu met pensioen. Zijn afscheidsevenement eind maart was een symposium over schuldhulpverlening. Ik vond de bijdrage van Mies Westerveld, hoogleraar sociale rechtshulp, de mooiste. Je hebt drie soorten mensen met schulden. Voor de hulpverlening moet je die goed onderscheiden, want je kunt ze niet allemaal op dezelfde manier helpen:
- Er zijn mensen die door economische omstandigheden schulden krijgen: ze raken hun baan kwijt, krijgen daardoor soms relatieproblemen met als gevolg gezondheidsproblemen. Als die snel goed geholpen worden, hoeven ze die relatie- en gezondheidsproblemen niet te krijgen.
- Dan is er een categorie mensen die structureel moeite hebben hun financiën op orde te houden.
- En tenslotte is er ook een groep die van generatie op generatie moeilijk in de maatschappij integreert.
In de discussies die volgden bleek dit inzicht snel weer verdwenen. De verkokering van de schuldhulpverlening was een van de thema’s. Je hoorde de verkokering door de discussies heen. De vertegenwoordigers van de instanties hadden het over “zaken” en “dossiers”. Gelukkig zette mijn collega Erik Boerma dit recht door erop te wijzen dat het toch vooral een kwestie was van mensen met problemen. Zo is het maar net. En juist omdat de ene mens met een probleem niet de andere is, kun je ze alleen helpen met hulp die bij hun probleem past. Mensen die niet kunnen lezen en schrijven zijn niet geholpen met een cursus budgetteren.
Intussen had ik, als bedankje voor een college aan de opleiding voor kandidaat-deurwaarders, een heel interessant boek gekregen: Verlossing van schuld en boete, over onorthodoxe oplossingen voor onbetaalde rekeningen (redactie: Stijn Verhagen, Lilian Linders en Marcel Ham). Ook hier kritiek op de schuldhulpverleningsindustrie, die zichzelf in stand houdt, en op de bureaucratische regels die het voor mensen met schulden heel moeilijk maken om hun problemen op te lossen. De regels houden geen rekening met de verschillende soorten mensen met problemen van Mies Westerveld.
Twee weken later was ik bij het afscheidscollege van Nick Huls in Leiden. Zo gaat dat nu: In mijn levensfase begint iedereen afscheid te nemen, en in gesprekken valt vaak de vraag: werk jij nog? Nick had het ook over schuldhulpverlening, en dan vooral over de schone lei, die volgens hem vaker nodig is. Nick wekte niet de indruk dat hij het rustig aan zou gaan doen. Hij vertelde aan mr-online dat hij nog een heel programma heeft om de schuldhulpverlening effectiever te maken.
