De ‘constructieve oppositie’ heeft zijn gedoogsteun opgezegd. Met hen valt althans niet meer op voorhand te onderhandelen over de begroting, zo lieten D66, ChristenUnie en SGP aan minister Dijsselbloem weten. Toch valt het kabinet niet. Hoewel er in de Tweede Kamer links en rechts wat dissidenten zijn afgewapperd, hebben VVD en PvdA daar immers nog altijd een meerderheid. In de Eerste Kamer, waar de geestverwanten in de minderheid zijn, zal Rutte-II als een minderheidskabinet gaan opereren: telkens per voorstel op zoek naar voldoende steun.
Staatsrechtelijk zijn de verhoudingen daarmee weer zuiver geworden. Het op voorhand bij de oppositie in de Tweede Kamer inkopen van extra kans op steun in de Eerste Kamer is namelijk nog erger dan de Torentjesoverleggen waar de Paarse kabinetten zo om werden verguisd. Met de akkoordendemocratie onder Rutte-II werd niet alleen de kritiek van de coalitiepartijen uitonderhandeld, maar committeerde ook een deel van de oppositie zich aan voorstellen die nog moesten worden ingediend. Dat heeft niet zoveel met ‘bredere steun’ te maken. Dat was gewoon monisme 2.0.
Zal er na het officiële vertrek van de C3 ook feitelijk veel veranderen? Dat zou nog wel eens heel erg kunnen meevallen. Het Montesquieu-instituut bracht onlangs het bundeltje Halverwege uit om de tussenstand van het Kabinet Rutte-II op te maken. Conform de multidisciplinaire benadering van dat instituut werd Rutte niet alleen de staatsrechtelijke maat genomen, maar vroegen twee politicologen zich af hoeveel verschil was gebleken tussen het stemgedrag van het constructieve en het niet-constructieve deel van de oppositie. En dat blijkt ontzettend mee te vallen. Het Nederlandse parlement heeft een sterke traditie van brede steun voor wetsvoorstellen. Onder Rutte II was dat niet anders dan onder Balkenende IV. Het CDA stemde bijvoorbeeld de afgelopen jaren even vaak mee met de regeringsfracties als de constructieve oppositie.
Het gaat alleen mis in de dossiers die om de een of andere reden op de politieke spits worden gedreven. Dan gaan de luiken dicht en de hakken in het zand. Maar in de luwte van een commissievergadering wordt al heel lang rekening gehouden met de wensen van de minderheid.
