Dat rechters bij zware criminaliteit vaak een lagere straf opleggen dan de officier van justitie heeft geëist, is niet zo verwonderlijk. Zo reageert voorzitter Michiel de Ridder van de koepel van strafrechters LOVS op een onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Logisch gevolg
“Een verschil tussen strafeis en uiteindelijke straf is een logisch gevolg van ons strafsysteem,” zegt De Ridder op de website rechtspraak.nl. “Complexe misdrijven zijn vaak moeilijk te bewijzen. Het onderzoek laat zien dat de aanpak van georganiseerde misdaad erg ingewikkeld is. Voor de politie, het Openbaar Ministerie én voor de Rechtspraak.”
De lat ligt hoog
Uit het onderzoek Geëiste en opgelegde straffen bij de strafrechtelijke afhandeling van georganiseerde criminaliteit blijkt dat in zeven op de tien zaken de rechter lager straft dan de officier van justitie eist. Ook in hoger beroep is dit het geval. De Ridder: “Een officier gaat er bij zijn eis vanuit dat alles waarvan de verdachte wordt beschuldigd, bewezen is. Maar het is aan de rechter om het bewijs dat hiervoor wordt aangedragen te beoordelen. En de lat ligt hoog: alleen als het bewijs overtuigend is zal de rechter het meewegen.”
Onschuldig
In ons strafrecht geldt het beginsel dat een verdachte onschuldig is tot het tegendeel bewezen is. De Ridder: “Het verschil tussen eis en straf komt dus niet omdat de rechter criminaliteit minder strafbaar vindt, maar omdat de rechter bepaalt wat bewezen is en wat niet. En hij doet dit helemaal aan het einde van het strafproces, nadat hij het dossier heeft bestudeerd, de officier om toelichting heeft gevraagd én de verdachte de kans heeft gegeven te reageren. Een officier moet juist aan het begin van het traject bepalen waarvan de verdachte wordt beschuldigd. Dan kijk je soms echt anders tegen een zaak aan.”
Te soft
De Ridder reageert ook op de maatschappelijke verontwaardiging die de kop opstak na publicatie van het onderzoek. Rechters werden ervan beschuldigd te soft te zijn. “Het voelt oneerlijk als een grote crimineel de dans lijkt te ontspringen. Maar rechters oordelen niet op gevoel, ze baseren hun oordeel op bewijs.’
Onduidelijk
De Ridder steekt ook de hand in eigen boezem: “Uit het onderzoek haal ik ook dat het nog te vaak onduidelijk is waarom een uitspraak precies is zoals hij is. Het is dan lastig te begrijpen waarom er verschil zit tussen eis en straf. We moeten nog beter uitleggen hoe we tot ons oordeel komen.”
