In een interview met Mr. in november vorig jaar vertelde hoofdofficier van justitie Diederik Greive hoe magistratelijk het Openbaar Ministerie (OM) omgaat met opsporingsberichtgeving. In het artikel maakte Greive duidelijk dat het OM zich bij programma’s als Opsporing Verzocht altijd afvraagt of de ernst van het misdrijf de privacy-inbreuk rechtvaardigt. Proportionaliteit dus.
Bij het besluit om beelden al of niet te tonen in tv-programma’s heeft het OM in de Aanwijzing Opsporingsberichtgeving nog meer toetsingscriteria tot zijn beschikking: subsidiariteit (kan het OM de inbreuk beperken door eerst iets anders te doen?) en doelmatigheid (geen dingen voor de bühne doen). Greive zei ook: “Een persofficier is uiteindelijk een mediaofficier en moet kunnen mediadenken, maar wel uitkijken voor trial by media.”
Mooie woorden. Jammer alleen dat het OM ze niet in de praktijk brengt. In januari bracht het regionale opsporingsprogramma Onder de Loep een vrouw uit Oldenzaal herkenbaar in beeld, omdat ze in een supermarkt een portemonnee had gestolen. Het filmpje ging viraal, onder meer op de afzeiksite Dumpert.nl waar de vrouw grof werd uitgescholden. De volgende dag pleegde ze zelfmoord.
Zoals te verwachten werd het OM daarna bedolven onder kritiek. Iemand herkenbaar in beeld brengen voor de diefstal van een portemonnee met vijftig euro? Met als mogelijk gevolg een zelfmoord? Je zou verwachten dat het OM in zo’n geval het boetekleed zou aantrekken.
Vergeet het maar. Het OM houdt vol dat de beslissing tot uitzenden rechtmatig was: “We zouden het de volgende keer weer zo doen.” Het OM voert onder meer aan dat de politie eerst heeft geprobeerd om de vrouw op een andere manier op te sporen en dat er twee officieren van justitie naar hebben gekeken. Dat het filmpje uiteindelijk op Dumpert.nl terechtkomt? “Daar kunnen wij niets aan doen,” zei officier van Justitie Ernst Pols, samen met Greive verantwoordelijk voor de opsporingsberichtgeving.
Dat het principe van de subsidiariteit hier is gerespecteerd, wil ik geloven. Maar dat het uitzenden van de beelden proportioneel was, wil er bij mij niet in. Ook als deze vrouw geen zelfmoord had gepleegd, was zij voor de rest van haar leven in haar woonplaats en daarbuiten gebrandmerkt als dievegge. Hoe kan het OM zeggen dat dit proportioneel is? En hoe geloofwaardig is het als het OM zegt er niets aan te kunnen doen dat zo’n filmpje op Dumpert verschijnt? Ik ken Ernst Pols persoonlijk als een verstandige man, en het verbaast me dan ook dat hij dit zegt.
Dit optreden was niet magistratelijk, en geeft evenmin blijk van medialogica.
