‘Advocaten gaan steeds meer pro bono werken’

Delen:

Foto: Pixabay

Nederlandse advocaten doen relatief weinig pro bono zaken. Dat gaat in de toekomst veranderen, voorspelt pro bono manager Lamin Khadar van Dentons. Twee pro bono platforms die nu twee jaar draaien, zien al dat de interesse voor dit werk toeneemt.

Wie een pro bono advocaat zoekt, moet niet in Nederland zijn. Jaarlijks besteedt een Nederlandse advocaat negen uur aan pro bono zaken, in Europa doen alleen Italiaanse advocaten het een uurtje minder. Dat staat in schril contrast tot Amerika, met jaarlijks 70 pro bono uren – bijna een verdubbeling met tien jaar eerder. In Europa doen drie landen het heel aardig: het Verenigd Koninkrijk met 21 uur – omdat dit land tien jaar eerder dan de rest van Europa ermee begon. België met negentien uur, omdat pro bono er verplicht is. En Polen, ook negentien uur, startte ruim tien jaar geleden als eerste met Big Law Pro Bono. Gemiddeld verricht een Europese advocaat jaarlijks tussen de tien en twintig pro bono uren.

Het zijn cijfers uit het rapport The Growth of Pro Bono in Europe dat advocaat Lamin Khadar in 2016 schreef. Toen was hij nog pro bono manager bij DLA Piper, sinds enkele weken is hij dat bij Dentons Boekel. Volgens hem doen kantoren die een eigen pro bono manager hebben waarschijnlijk ook meer aan pro bono werk. DLA Piper doet het met achttien uur per advocaat behoorlijk goed, vindt hij. Of Dentons in Polen: veertig pro bono uren per advocaat per jaar.

Pro bono manager

Lamin Khadar

“De eerste pro bono managers op het Europese vasteland gingen aan het werk in 2014”, zegt Khadar. “Nu heeft Dentons Europe er twee – in Amsterdam en Boedapest –, DLA Piper ook twee – Brussel en Parijs –, en hebben Freshfields en Hogan Lovells er ieder één.” Zes van dergelijke functies in enkele jaren – Khadar verwacht dat in tien, twintig jaar elk groot Amsterdams kantoor een eigen pro bono manager zal hebben. En dat daarmee het aantal uren dat wordt besteed aan pro bono werk flink zal zijn gegroeid.

“Zolang er advocaten zijn wordt er pro bono werk verricht”, zegt hij. “Vroeger vooral voor familie, vrienden of een vereniging in de buurt.” Dat Nederlandse kantoren weinig pro bono doet voor individuen komt volgens Khadar door het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. En dat de grote kantoren hier zo weinig aan doen komt omdat het voor hen een vrij nieuw concept is. In Nederland is het pro bono werk met de komst van clearinghouse Pro Bono Connect (gelanceerd in januari 2016) en het platform de Pro Bono Club (eind 2016) bezig met een bescheiden opmars.

Beeldmerk

Advocatenkantoor Rutgers & Posch richtte de stichting Pro Bono Club op samen met notariskantoor Schut van de Ven en juridisch platform LegalDutch. Daarbij sloten zich tien kantoren aan – zij gaven daarmee te kennen om regelmatig pro bono werk uit te voeren dat via de Pro Bono Club binnenkomt. Bijna twee jaar later zijn 21 kantoren lid van de club. De laatste die toetrad was Damen & De Koning Advocaten, het grootste kantoor bij de Pro Bono Club is BarentsKrans. Ook een gerechtsdeurwaarderskantoor en een bureau voor merkgerechtigden zijn lid. “Veel nieuwe organisaties laten hun beeldmerk vastleggen en dan is zo’n bureau erg waardevol om erbij te hebben”, zegt Lennaert Posch.

De Pro Bono Club zelf doet geen pro bono werk. “Bij ons komen verzoeken binnen en wij zoeken een geschikte juridische dienstverlener”, zegt Posch. “Vragen komen van allerlei soorten maatschappelijke organisaties, van de operettevereniging tot een museum. Het moeten wel zaken zijn waarvoor ze geen budget hebben. Of dat het voortbestaan van de organisatie wordt bedreigd zonder juridische ondersteuning. Overigens kunnen organisaties ook rechtstreeks bij veel kantoren in het land aankloppen. Indien niet gratis geven die vaak flinke korting. Zo doen we dat bij Rutgers & Posch ook.” Hij wil maar zeggen: pro bono werk is niet altijd ondergebracht in platforms, er gebeurt veel onder de radar.

Expertise

Lennaert Posch (Foto: Rutgers & Posch)

Komt een zaak binnen, dan zoekt de Pro Bono Club een kantoor dat de klus kan klaren. Er wordt in de regio gezocht, of naar een kantoor dat een specifieke expertise heeft. “Maar het kan ook zijn dat er ergens een advocaat is met een persoonlijke interesse in de zaak. Komt een roeivereniging met een juridische vraag, dan is het leuk dat de zaak wordt gedaan door een advocaat die zelf ook roeit. Vinden we binnen ons netwerk dat kantoor niet, dan werken we samen met Pro Bono Connect.”

Volgens Posch gaat de instroom van zaken langzaam omhoog, en dat met nauwelijks marketing. De afgelopen twee jaar zijn 35 zaken afgehandeld of ze zijn nog in behandeling. Dat zijn vaak oprichtingen van stichtingen en verenigingen, maar er is ook een complexe procedure gedaan voor een dierenasiel. Posch schat dat 85 procent van de zaken die worden aangemeld ook pro bono worden uitgevoerd. “Soms is er twijfel: als het persoonlijke belang boven het maatschappelijke belang gaat, wordt zo’n verzoek afgewezen.”

Senior betrokkenheid

Kantoren die een verzoek krijgen, werken volgens Posch ook altijd mee. Eén keer kreeg hij te horen dat er even geen tijd was voor die pro bono klus, “en dat excuus was terecht”. Een ander kantoor nam het over. Kantoren geven van te voren nooit het aantal uren door dat ze maximaal kunnen besteden aan pro bono werk. Ook ziet Posch veel ‘senior betrokkenheid’. “Deze zaken worden heus niet altijd doorgegeven aan de jongste bediende.”

Dat laatste is ook de ervaring van Khadar, die een proefschrift aan het afronden is over pro bono werk in de Europese advocatuur. “Natuurlijk doen jonge advocaten dat werk meer. Maar het komt ook bij de partners terecht. Die geven vaak leiding aan een pro bono klus en inspireren de jongeren. Bij Dentons Boekel wordt het pro bono werk zelfs meegenomen in de jaarlijkse evaluatie van partners. Dat is uniek.” Bij dit kantoor is Khadar verantwoordelijk voor de contacten met non-profit organisaties, het beoordelen van nieuwe verzoeken en ervoor zorgen dat de klus daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Zijn collega Marc Elshof geeft als pro bono partner het groene licht of een verzoek wordt aangenomen.

Groei

Annemarie van den Heuvel (Foto: Pro Bono Connect)

Net als de Pro Bono Club ziet ook Annemarie van den Heuvel een groei in het aantal pro bono zaken. Zij is projectcoördinator van Pro Bono Connect, dat een jaar eerder van start ging dan de Pro Bono Club. Pro Bono Connect is een project van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten. “Wij zagen dat veel maatschappelijke organisaties moeite hadden om een goede pro bono advocaat te vinden, ze hadden de connecties niet. Wij zijn als eerste op die vraag ingesprongen. En er is grote behoefte aan. Dat blijkt wel uit het aantal verzoeken dat is ingediend en de explosieve groei daarin: van 48 in 2016 naar 92 in 2017. En het neemt nog steeds toe.”

Verzoeken worden niet zomaar doorgegeven: als clearinghouse beoordeelt Pro Bono Connect of een verzoek in aanmerking komt om te worden voorgelegd aan een van deelnemende kantoren. “Wij bekijken de vraag en helpen organisaties waar nodig om het verzoek juridisch scherp te krijgen”, aldus Van den Heuvel. “Daarnaast kijken we of een organisatie of het specifieke verzoek het algemeen belang dient, met speciale aandacht voor mensenrechten”

Gevarieerd

Volgens Van den Heuvel is Pro Bono Connect er heel alert op dat er geen werk wordt afgenomen van betaalde advocaten: daarom bemiddelt Pro Bono Connect alleen voor verzoeken van organisaties die geen recht hebben op gesubsidieerde rechtsbijstand. Of een NGO eigen middelen heeft, speelt een rol bij de beoordeling, maar is niet doorslaggevend. Van den Heuvel: “Als onze hulp betekent dat NGO’s hun middelen kunnen gebruiken voor de uitvoering van hun maatschappelijke doelen in plaats van het aan advocaten te moeten uitgeven, is dat natuurlijk mooi.”

Het soort verzoeken dat Pro Bono Connect is gevarieerd, van een kleine opdracht van een paar uur voor één advocaat tot soms een hele procedure met een heel team. Van den Heuvel: “Wij weten van de deelnemende kantoren welke expertise en voorkeuren zij hebben, zodat we hen passende verzoeken kunnen voorleggen. En wij hanteren de duidelijke spelregel dat alle verzoeken echt volledig pro bono worden gedaan. Soms wijzen we een verzoek door aan de Pro Bono Club, en andersom gebeurt dit ook.”

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Pro Bono Connect richt zich specifiek op de grote kantoren. Bij aanvang waren dat er dertien, nu zijn het er vijftien: Dentons Boekel en Van Benthem & Keulen zijn er als laatste bijgekomen. Van de top-tien kantoren doen alleen Allen & Overy en Van Doorne (nog) niet mee. Van den Heuvel: “Het zou mooi zijn als op termijn alle grote kantoren meedoen. Wel moet de toename van het aantal kantoren gelijke tred houden met binnenkomende verzoeken.”

En het loopt goed, het enthousiasme onder NGO’s en onder advocaten(kantoren) is groot. “Advocaten zien pro bono werk voor een deel als hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, maar ook als mogelijkheid om aan relevante en interessante zaken te werken, waar ze buiten hun gebruikelijke ervaring iets van kunnen opsteken. Voorbeelden hiervan zijn een verzoek over gemeentelijk uitsterfbeleid voor woonwagenkampen en een procedure tegen de Staat over Afghaanse asielzoekers.” Vooral onder jonge advocaten is de belangstelling voor maatschappelijk relevant werk groot, zegt zij. “Het is ook een beetje een ‘generatieding’.”

Werktevredenheid

Dat wordt beaamd door Lamin Khadar. “Kantoren hebben meerdere redenen om pro bono werk te verrichten. Een ervan is recruitment: je wordt als kantoor aantrekkelijk voor jonge advocaten als je pro bono werk doet. Millennials zijn opgegroeid met het idee dat ze sociale betekenis uit hun werk moeten kunnen halen. Maar ik zie ook dat álle advocaten betrokken zijn. Iedereen wil wel iets terugdoen voor de samenleving die hun de kans heeft gegeven te studeren.”

Kantoren spelen ook in op de wensen van cliënten. “Grote bedrijven doen steeds meer aan diversiteit en duurzaamheid. Ze zoeken advocatenkantoren die zoiets ook bieden, sommigen willen alleen in zee met een kantoor dat voor maatschappelijke organisaties pro bono werk verricht. Ook zien we dat pro bono werk leidt tot een hogere werktevredenheid. Er is onder het personeel altijd veel verloop en met pro bono werk kun je ervoor zorgen dat je mensen langer blijven.”

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven