De bestuursrechter is te voorzichtig wanneer hij beoordeelt of een algemene regel voldoet aan algemene rechtsbeginselen. Volgens promovenda Melanie van Zanten (Universiteit Utrecht) mag die toetsing best indringender. Dat schrijft zij in een blog op de website van het Montaigne Centrum voor Rechtsstaat en Rechtspleging.
Dat de bestuursrechter (en de burgerlijke rechter) terughoudend toetst, is te verklaren. Het is aan de democratisch gelegitimeerde regelgever om alle belangen die bij de vaststelling van regels zijn betrokken te waarderen en af te wegen. Dat is niet de taak van de rechter, die deze democratische legitimatie mist.
Desondanks is een kentering merkbaar, meent Van Zanten, als reactie op de jubileumbundel over 25 jaar Algemene wet bestuursrecht. Ook bestuurders zelf vinden dat ze te terughoudend toetsen. Van Zanten vindt het tijd dat bestuursrechters nu echt gaan doorpakken. Bestuursrechters toetsen al individuele besluiten aan formele algemene rechtsbeginselen, zoals het zorgvuldigheidsbeginsel en het motiveringsbeginsel. Het uitbreiden naar de toetsing van algemene regels is wat haar betreft ‘een kleine stap’. “Die stap is door de bestuursrechters overigens al gezet in de gevallen waarin algemene regels worden getoetst waartegen wél rechtstreeks beroep openstaat. In die gevallen toetsen zij algemene regels veel minder terughoudend aan formele algemene rechtsbeginselen.”
De bestuursrechter toetst algemene regels als ze zijn toegepast in individuele gevallen, waardoor de gevolgen in concrete casus duidelijk zijn geworden. Het is goed mogelijk dat die gevolgen ingrijpender zijn dan verwacht tijdens de vaststelling van algemene regels. Ook dat is een argument voor een intensievere toetsing door de bestuursrechter, aldus Van Zanten in haar blog. “De bestuursrechter is – ook volgens de Hoge Raad – voor de beoordeling van algemene regels de meest aangewezen rechter. Een eigen koers mag dus best worden gevaren.”
