Stichting Katholieke Universiteit (‘SKU’) fungeert als een toezichthouder van de Radboud Universiteit en het Radboud UMC. Tussen het bestuur van SKU en de Nederlandse Bisschoppenconferentie (de ‘Bisschoppenconferentie’) bestaat een geschil. Dat geschil betreft de wijze waarop de Bisschoppenconferentie haar statutaire bevoegdheid tot benoeming van bestuurders van SKU uitoefent. Zo wijst de Bisschoppenconferentie een door het bestuur van SKU voorgedragen kandidate af, omdat die niet voor de kerk gehuwd is. Een andere kandidate wordt afgewezen omdat zij “qua katholiciteit niet zoveel meebrengt”. De houding van de bisschoppen brengt mee dat het bestuur uit minder leden bestaat dan statutair is voorgeschreven en enkele bestuursleden in strijd met de regels een derde termijn moeten vervullen.
Het geschil betreft eveneens een door het bestuur van SKU beoogde herstructurering die strekt tot ontvlechting van de universiteit en het UMC. Daarvoor is de goedkeuring van de Bisschoppenconferentie vereist. Hoewel de Bisschoppenconferentie de ontvlechting onderschrijft, stemt zij niet in met de voorgestelde wijze van samenstelling van de raden van toezicht. Voortaan mag zij daarvan namelijk slechts een van de vijf leden benoemen.
In haar beschikking van 21 juli 2020, ECLI:NL:GHAMS:2020:2033 gaat de Ondernemingskamer op deze kwestie in. Volgens de Ondernemingskamer schaadt de wijze waarop de Bisschoppenconferentie haar bevoegdheden inzet het belang van SKU, de universiteit en het UMC. De betreffende inzet van bevoegdheden staat in de weg aan een adequate samenstelling van het bestuur van SKU als toezichthoudend orgaan en aan de beoogde herstructurering, die uit een oogpunt van good governance nodig is. Teneinde zo spoedig mogelijk aan de impasse een einde te maken, beveelt de Ondernemingskamer een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van SKU. Tevens treft zij onmiddellijke voorzieningen. De Ondernemingskamer bepaalt namelijk dat het bestuur van SKU in afwijking van de statuten (tijdelijk) exclusief bevoegd is tot benoeming en ontslag van bestuurders van SKU. Het bestuur wordt daarnaast de bevoegdheid toegekend om zonder goedkeuring van de Bisschoppenconferentie te besluiten tot de herstructurering.
De Ondernemingskamer overweegt dat de onmiddellijke voorzieningen − die naar mijn mening erg ver gaan − niet tot gevolg hebben dat SKU, de universiteit en het UMC hun katholieke identiteit verliezen of dat aan die identiteit op andere wijze gestalte wordt gegeven. Mooie woorden. Het is voor de instellingen die het aangaat echter afwachten of het predicaat ‘katholiek’ behouden blijft. Dáárover heeft de Ondernemingskamer geen zeggenschap. Die zeggenschap behoort toe aan de naar canoniek recht bevoegde instantie, de Congregatie voor de Katholieke Opvoeding.
Monseigneurs, zij bannen u uit besturen en raden van toezicht. U kent de woorden van Jezus: “Zij zullen u uit de synagogen bannen”. Dan weet u ook waarom u in de ban wordt gedaan. Monseigneurs, heb mededogen met de mensen die u bannen.
