Het overkomt iedereen wel eens: je vriend of vriendin komt met de beste bedoelingen van de wereld aan met een “geweldig cadeau”. Tja, over smaak valt niet te twisten zullen we maar zeggen. Na enkele voorzichtige hints – een gegeven paard wordt niet de in de bek gekeken – valt dan toch het grote woord: kunnen we er van af? Als vriend/vriendin het cadeau online heeft gekocht, luidt het antwoord waarschijnlijk: “jazeker”. Hoe dan? Dat komt door het wettelijk ontbindingsrecht.
Ontbindingsrecht bij online koop
Deze donkere dagen voor Kerst regent het weer bestellingen op de webwinkels in het land. Zo talrijk zijn de bestellingen van Sint Nicolaas en zijn noordelijke evenknie, de Kerstman, dat de pakketjes amper bezorgd kunnen worden. Die online koop is wettelijk goed geregeld. De regelgeving in kwestie komt uit Brussel en geldt door heel Europa. Dus als de goedheiligmannen hun cadeaus niet in Nederland kopen, maar in Duitsland, Frankrijk, Zweden of Finland, geldt dezelfde regelgeving als hier in Nederland.
Een van de belangrijkste onderdelen van de regelgeving is het ontbindingsrecht. Iedere consument die online een zaak koopt, heeft in beginsel het recht de koop te ontbinden binnen veertien dagen na ontvangst van de zaak. De achtergrond is dat de consument – anders dan in een winkel – bij koop op een website de zaken niet in zijn handen kan houden. Hij kan niet kijken, ruiken en voelen of de zaak is wat hij wil. Om die reden heeft de regelgever geoordeeld dat de consument de koopovereenkomst na aankoop makkelijk kan ontbinden.
De ontbinding hoeft namelijk niet een reden te noemen. Een reden mag dus ook niet van de consument worden gevraagd. Het ontbindingsrecht is vormvrij en hoeft daarom niet aan een in de overeenkomst voorgeschreven vorm te voldoen. Als de algemene voorwaarden voorschrijven “uitoefening van het ontbindingsrecht moet per aangetekende brief”, bindt zo’n voorwaarde niet. Zorg er als consument wel voor dat je de ontbindingsbrief bewaart: op de consument rust de bewijslast dat hij de overeenkomst heeft ontbonden en dat hij dat op tijd heeft gedaan.
De ontbinding moet door de koper worden uitgeoefend. Als het om een cadeau gaat, moet de ontbinding dus via de gever van dit cadeau lopen.
Op de verkoper rust de plicht de consument te wijzen op zijn ontbindingsrecht. De verkoper moet voorafgaand aan de koop hierop wijzen, bijvoorbeeld in een pop-upscherm. Dat pop-upscherm bevat de informatie, die door de consument eenvoudig op zijn computer (of ander device) moet kunnen worden opgeslagen en later weer worden geopend. Een pop-upscherm dat je pas door laat gaan na acceptatie van de voorwaarden is rechtsgeldig. Als de verkoper verzuimt de consument te informeren dat hij een ontbindingsrecht van veertien dagen heeft, wordt het ontbindingsrecht één jaar. Als verkoper moet dus niet te licht met de informatieplicht worden omgegaan.
Uitzonderingen op het ontbindingsrecht
In beginsel heeft de consument dus een ontbindingsrecht. Echter, geen juridische regeling kan zonder uitzonderingen. De uitzonderingen op het ontbindingsrecht zijn talrijk. Een kleine, maar niet complete opsomming:
- de koop ziet op bederfelijke levensmiddelen;
- de koop is strikt persoonlijk; denk aan een online besteld fotoboek;
- de gekochte zaak is gepersonaliseerd; denk aan een voetbalshirt met als opdruk eigen naam en rugnummer of de naam en het rugnummer van de lievelingsspeler;
- bij de koop van een DVD (met daarop een film of een game) of een CD is de verzegeling verbroken;
- de overeenkomst ziet op dienstverlening en met de dienstverlening is met uitdrukkelijke instemming van de consument gestart voor afloop van de termijn waarbinnen het ontbindingsrecht geldt; denk hierbij aan streamingdiensten als Netflix en Disney+.
De achtergrond van deze uitzonderingen op het ontbindingsrecht is dat de verkoper de gepersonaliseerde zaken doorgaans niet aan anderen kan slijten. Wie zit er immers op jouw vakantiekiekjes te wachten?
Ontbindingsrecht bij koop in een winkel?
Als de consument in de winkel koopt, heeft hij geen wettelijk ontbindingsrecht. Het recht om te ruilen of annuleren is in dat geval echt een gunst van de winkelier. Dat is wel iets om bij na te denken. Het beste is natuurlijk cadeaus te geven waar de vriend of vriendin naar uitkijkt. Dat verhoogt de feestvreugde in december en voorkomt een beroep op het ontbindingsrecht.
