Mr.

Mr. 3 2019 / 13 Tijdens de zitting op 1 april melden zich vier advocatenkan- toren die in totaal acht vorderingen hebben op cliënten, die het ‘ereloon’ niet hebben betaald. Ook voor advocaten is de vrederechter een makkelijke ingang om onbetaalde reke- ningen voldaan te krijgen. Een half uur na aanvang kan vrederechter Vandeborne de zitting al afhameren. Sander Dekker heeft vanaf de laatste bankjes aandachtig zitten luisteren, en deelt zijn ervaringen met Mr. Hoe beoordeelt u deze vorm van rechtspraak? “De vrederechter is diep geworteld in het Belgische rechts- systeem. Ik zie veel gelijkenis met bewegingen nu in Ne- derland. Vanuit de rechtspraak wordt gedacht of rechters niet vaker naar mensen toe kunnen, ook om na te gaan of mensen zelf tot een oplossing kunnen komen. Zo werkt ook de vrederechter. Dan volgt er geen uitspraak. Ter plek- ke tekenen de mensen het akkoord.” Wij experimenteren met de burenrechter, de wijkrechter, de spreekuur- rechter, de regelrechter, de schuldenrechter, community courts. Maar het zijn allemaal pilots. “Bij iedere rechtbank lopen wel een of twee van dergelijke experimenten. Daarvan willen we eerst leren, ervaringen opdoen, dan lessen eruit trekken en dan pas uitrollen. Juist in die kleinschaligheid zit ook de kracht. Het kan best zijn dat het in Geleen anders is dan in Eindhoven of in Amsterdam. Daarover zijn we nog niet uit: komt er één vorm die we overal toepassen of is er ruim- te voor variatie, door te kijken wat er lo- kaal speelt?” Past een soort vrederechter ook in ons rechtssysteem, zonder al te veel overhoop te halen? “Ik denk van wel. Wel bereid ik een wets- voorstel voor waarmee het mogelijk is om regels van rechtsvordering eventueel aan te passen, zodat deze experimenten nog beter gaan werken. Denk aan echtschei- dingszaken. Nu geldt daarvoor nog een verplichte proces- vertegenwoordiging voor beide partijen, het is wellicht in- teressant of je met één vertegenwoordiger kunt werken. Twee advocaten, dat is toch het toernooimodel waarin ge- schillen vaak worden aangewakkerd en juist vergroot. Daar zouden we vanaf moeten.” De vrederechter die minnelijke schikkingen doet is gratis. Leidt dat er niet toe dat iedereen met een kleinigheid naar de rechter stapt? “Het lijkt inderdaad dat de zaak door snel naar de rechter te stappen wordt gejuridiseerd. Maar juist de vroegtijdige betrokkenheid van de rechter is een manier – dat zei ook een van de rechters – om te dejuridiseren. Gevoelsmatig is dat een tegenstelling. Als de vrederechter er vroeg bij is, kan men snel met een oplossing komen, en komen partij- en met eigen oplossingen dan zijn ze eerder geneigd af- spraken na te komen. Met dat zetje van enkele minuten door de vrederechter, wordt juist voorkomen dat proble- men groter worden.” De vrederechter doet alleen civiele zaken. Is dat wat u betreft voldoende? “Ik zou verder willen gaan. Vaak spelen er meerdere pro- blemen tegelijkertijd. Een huurachterstand, een conflict in de familiesfeer, een kind dat in contact is geweest met justitie. Wil je echt een oplossing, dan is een uitspraak op een deelaspect niet genoeg. We zijn gewend te denken vanuit het recht, laten we problemen eens benaderen van- uit de behoefte van mensen. Dat is steeds meer de gedachte vanuit de rechterlijke macht in Nederland.” Wordt het niet te duur als iedereen met een klein pro- bleem gratis naar de rechter kan? “Dat moeten we nog bezien. Onze inzet is al- tijd: er eerst zelf uitkomen. Juist de mogelijk- heid dat de andere partij naar een rechter kan stappen, verhoogt al de kans dat ze er samen uitkomen.” Minister Sander Dekker na afloop van de zitting met vrederechter JanVandeborne. Links de Vlaamse minister Koen Geens (foto: Annelou van Egmond) “LATEN WE PROBLEMEN EENS BENADEREN VANUIT DE BEHOEFTE VAN MENSEN”