Mr.

Mr. 8 2019 / 47 E en verdachte die te horen krijgt dat zijn voorarrest wordt verlengd gooit een beker water over de rech- ter die deze boodschap overbrengt. En spuugt ver- volgens naar de griffier. De verdachte van de tramaanslag in Utrecht bijt de rechters tijdens de eerste niet-inhoude- lijke zitting toe dat ze niet meer waard zijn dan een kogel. Rechters, griffiers, advocaten, officieren van justitie en parketpolitie krijgen regelmatig met fysieke en verbale agressie te maken. Soms draait een rechtszitting zelfs uit op een knokpartij, zoals tijdens de zaak over een dodelijke schietpartij in Best bij de rechtbank in Den Bosch in fe- bruari 2018. Tientallen mensen gingen in en buiten de rechtszaal met elkaar op de vuist. Maar niet alleen in het strafrecht, ook in het familie- en faillissementsrecht lo- pen de gemoederen regelmatig hoog op. INZICHT Om rechters en griffiers te leren hoe ze agressief gedrag in de rechtszaal kunnen voorkomen en situaties kunnen la- ten de-escaleren, organiseert opleidingsinstituut SSR re- gelmatig trainingen. Zo waren er cursussen als ‘Verbale agressie: voorkomen en hanteren’, ‘Gedrag en beweging op de zitting’ en ‘Judomatten in de cursuszaal’. Jerome Verstappen is als docent onder meer verbonden aan trainingsbureau De Agressietrainers en verzorgt ook voor de Rechtspraak cursussen. Deelnemers krijgen daar- in meer inzicht in hun eigen houding en gedrag en het ef- fect daarvan op anderen. Met oefeningen en simulaties waarbij ook acteurs worden ingezet, leren ze escalatie van verbale agressie te voorkomen en effectief en professio- neel om te gaan met verschillende agressievormen. Volgens Verstappen is er bij rechters en grif- fiers vaak onduidelijkheid over wat ze kun- nen en moeten doen als ze met agressief ge- drag worden geconfronteerd. “Vaak is niet helder wie waarvoor verantwoordelijk is en wanneer.” Hij geeft het voorbeeld van een griffier die niet wist of zij er iets van mocht zeggen toen een verdachte tegen haar te- keerging, of dat ze dit aan de rechter moest overlaten. “Sommige rechters vonden het vanzelfsprekend dat zij dit zelf deed, andere vonden dat dit hun verant- woordelijkheid is.” Veel me- dewerkers weten volgens hem ook niet goed wanneer ze de hulp van de parketpoli- tie moeten inroepen. Verstappen pleit ervoor dat de veiligheid in organisaties op drie niveaus gewaarborgd is: op het gebied van visie en beleid, uitvoering en vaar- digheden. “Allereerst moet het standpunt van de organi- satie ten opzichte van agressief gedrag vaststaan. Daarnaast moet voor mede- werkers duidelijk zijn wat ze mogen en móéten doen als het misgaat of dreigt mis te gaan. Daarvoor is een pro- tocol nodig.” Van belang is volgens hem dat rechters zich goed realise- ren wat hun eigen rol is als ‘ontvanger’ van agressie. “Vaak reageer je heel primair op agressief gedrag, vanuit een overlevingsmechanisme. Om professioneel te kunnen rea- geren is het belangrijk dat je eerst weer even ‘landt’. Dat kan bijvoorbeeld door je te richten op je ademhaling.” ROMMELTAAL Ook is het belangrijk dat rechters zich ervan bewust zijn welke agressievormen er zijn en welk gedrag daarbij hoort, zodat ze beter kunnen bepalen wat ze moeten doen om iemand te laten bedaren. “Sommige mensen zetten agressief gedrag bewust als instrument in om iets te bereiken. Anderen worden agres- sief uit frustratie. Er is ook willekeurige agressie, waarbij iemand erop uit is de an- der te beschadigen.” Rechters moeten volgens Verstappen duide- lijke grenzen aangeven en zeggen wat bij overschrijding de gevolgen zijn. “We zien vaak dat mensen in de war raken als ze niet goed weten waar ze aan toe zijn. Daardoor kan hun agressieve gedrag verergeren, zeker Vechtpartijen, scheldtirades, beledigingen en bedreigingen: medewerkers van de Rechtspraak krijgen in de rechtszaal regelmatig te maken met agressie. Om daarmee te leren omgaan en agressief gedrag te voorkomen, organiseert de Rechtspraak regelmatig trainingen. Een rechter, een klachtencoördinator en een agressietrainer over hun ervaringen en aanpak. DOOR ALIEKE BRUINS RECHTSPRAAK BEELD: DEPOSITPHOTOS-AYELETKESHET Ellen van Rijssen (rechtbank Midden-Nederland): “Fysieke agressie komt tijdens strafzittin- gen weinig voor.” “HET IS BELANGRIJK DAT RECHTERS WETEN WELKE VORMEN VAN AGRESSIE ER ZIJN”