Mr.

58 / Mr. 2 2020 “DE SOFT SKILLS VAN ADVOCATEN ZULLEN STEEDS BELANGRIJKER WORDEN” dan steeds meer mensen in nieuwe rol- len in, bijvoorbeeld legal tech advisors, data science analysts of projectmana- gers. Uiteindelijk kom je dan met een concurrerende offerte waaruit soms blijkt dat je niet voor alle werkzaamhe- den een advocaat nodig hebt: een ge- deelte van het werk kan bijvoorbeeld worden uitgevoerd door een legal tech applicatie, een ander gedeelte kan wor- den uitbesteed aan onze juristen in Del- hi, maar voor de moeilijke juridische vragen en onderhandelingen heb je toch vaak de advocaten en die slimme part- ner nodig. Zo spelen we in op het dilem- ma dat door cliënten enerzijds steeds meer op de kosten wordt gelet, maar dat ze anderzijds meer hulp nodig hebben in de complexe wereld van vandaag.” De vraag naar steeds efficiëntere en in- novatievere dienstverlening door advo- catenkantoren kent meerdere redenen. Visser noemt de trend van grotere be- drijven om meer juridische vraagstuk- ken door interne juristen te laten behan- delen en kritischer te kijken naar de toegevoegde waarde van de externe ad- viseur. Ook de opkomst van de legal operations manager, die zich bij grote ondernemingen bezighoudt met de vraag hoe de juridische afdeling van zijn bedrijf zo efficiënt mogelijk kan opere- ren en waar externe adviseurs waarde toevoegen, speelt een rol. Deze vraagt zich, geholpen door data-analyse, af wat de bijdrage van een bepaald advocaten- kantoor zou kunnen zijn aan kostenver- mindering, kwaliteitsverbetering of meer efficiency. Visser: “Ook bij de ad- vocaten binnen ons kantoor leeft een sterke behoefte om de waardepropositie voor cliënten te optimaliseren. Gebruik van technologie, procesmatiger werken, samenwerken met andere dienstverle- ners en telkens verbeteringen doorvoe- ren waar dat kan, zijn daar een belang- rijk onderdeel van.” SWITCH Jelle van Veenen, innovation manager bij Kennedy Van der Laan, beschouwt legal innovation eveneens als een manier om de propositie richting cliënten te verbete- ren. Hij signaleert in toenemende mate aandacht voor thema’s gericht op het werkproces, zoals legal operations of legal design, waarbij juridische informatie wordt gevisualiseerd. Eerder lag de exter- ne focus van zijn kantoor op de uitrol van legal tech oplossingen, maar dat bleek een lastige markt. Van Veenen: ”We geloven zeker nog in legal tech, maar je loopt te- gen praktische problemen aan. Veel juri- dische afdelingen denken bijvoorbeeld na over de vraag hoe ze hun contractbeheer kunnen automatiseren, maar komen niet verder omdat iedere afdeling, met telkens een ander systeem, eigenaar is van zijn eigen contracten. We hebben als kantoor nu de switch gemaakt om intern te on- derzoeken hoe je nog beter en effectiever kunt werken. Kennis is onze core busi- ness, dus we onderzoeken hoe we die nog sneller en beter kunnen ontsluiten om huidige en toekomstige cliënten van dienst te kunnen zijn. Ook met het slim gebruik van bouwstenen voor contracten kunnen wij snel een hoge kwaliteit neer- zetten. En als een advocaat vaker heeft moeten uitleggen hoe een proces werkt in een memo van een paar kantjes, kun je dat misschien beter communiceren met legal design of een beslisboom.” DIGITALISERING Erik Vermeulen is als innovatieadviseur verbonden aan Pels Rijcken, naast zijn hoogleraarschap Financial and Business Law aan de Universiteit van Tilburg en zijn functie als senior legal counsel bij Signify (voorheen: Philips Lighting). Hij kent uiteraard de grote rol die legal tech speelt, met steeds meer techbedrijven die gaan samenwerken met advocaten- kantoren. Hij beziet de ontwikkelingen wel met de nodige terughoudendheid. “De werkbesparing die een bepaalde techtool oplevert is naar mijn mening nog vaak te onduidelijk, zeker als je die afzet tegen de veelal hoge prijs die je er- voor moet betalen. Daar komt trouwens wel snel verbetering in, maar de gouden aanbieding is nog niet langsgekomen.” Legal tech vindt hij persoonlijk ook een minder interessant onderwerp, want “de werkzaamheden blijven hetzelfde, alleen worden ze geautomatiseerd”. Gevraagd naar innovatie wijst hij liever op de ontwikkeling dat het juridisch werk − door de digitalisering en het ‘in- ternet of things’ − inhoudelijk drastisch gaat veranderen. “We leven in een tijd van de opkomst van zelfrijdende auto’s en verzekeringen die gebruik zullen wil- len maken van sensoren op auto’s die de informatie bij een ongeluk doorgeven aan het verzekeringskantoor, zonder dat legal innovation BAS BORIS VISSER (CLIFFORD CHANCE) JELLE VAN VEENEN (KENNEDY VAN DER LAAN) ERIK VERMEULEN (TILBURG UNIVERSITY/ SIGNIFY/PELS RIJCKEN)