Mr.

MR. 4 2020 / 39 interview “WE WILLEN NIET DAT EEN VORMFOUT AUTOMATISCH LEIDT TOT VRIJSPRAAK OF NIET-ONTVANKELIJKHEID” WIE IS WILLEM VAN SCHENDEL? Willem van Schendel (Den Haag, 1950) studeerde Nederlands recht aan de Rijksuniversiteit Leiden. In 1973 be - gon hij als wetenschappelijk mede - werker aan diezelfde universiteit. Hij promoveerde in 1982 op Vertegen- woordiging in Privaatrecht en Be- stuursrecht . Van Schendel werd in 1983 rechter in de rechtbank Rotter - dam. In 1988 stapte hij over naar het gerechtshof Amsterdam, waar hij in 1997 vicepresident werd. In 2001 werd hij raadsheer in de Hoge Raad, in 2012 vicepresident. Op 1 september 2020 ging hij met pensioen. Willem van Schendel woont in Amsterdam. spraak zou leiden, wat betekent dat dan voor het oplossen van misdrijven, voor de veiligheid? Dat moet je afwegen als rechter, en daar hebben we een genuan- ceerd systeem voor bedacht, waarin wordt gekeken welk belang is gediend met een sanctie. Het is nogal wat om te zeggen dat zo’n schending meteen leidt tot niet-ontvankelijkheid. Want tegen- over het vrijuit gaan van de verdachte staat het leed van de slachtoffers.” DOORGELADEN PISTOOL Van Schendel vertelt over de eerste keer dat hij als rechter over zo’n vormfout moest oordelen. “Dat ging om een doorgeladen pistool dat bij fouillering werd aangetroffen. De wet schrijft voor dat er een ernstige verdenking moet zijn voor fouillering, maar die was hier niet. Moet je dan vrijspreken, het OM niet-ontvankelijk verklaren? Dan ga je voorbij aan het doel van deze wetge- ving, namelijk voorkomen dat mensen met doorgeladen wapens lopen. Het au- tomatisme van vrijspraak en niet-ont- vankelijkheid willen we niet. Dat wil echter niet zeggen dat er geen sanctie kan volgen op fouten van de politie of het OM. Er kunnen bijvoorbeeld tucht- rechtelijke consequenties zijn voor de politie, of bewijsuitsluiting of strafver- mindering. De gedachte is dat het OM en de politie leren van dit soort fouten. En er kunnen ernstige schendingen zijn waardoor het OM het recht op vervol- ging toch heeft verspeeld.” Samen met de advocatuur heeft de Hoge Raad geprobeerd om te inventari- seren of er situaties zijn waarin politie en OM herhaaldelijk de regels te over- treden. “Als dat namelijk zo is, dan kunnen we een streep trekken vanuit de gedachte ‘nou mag het niet meer, het OM en de politie hebben genoeg leermomenten gekregen’. Maar dat soort structurele fouten hebben we niet kunnen vinden.” TOMATENPLANTJES Na de middelbare school wilde Willem van Schendel eigenlijk archeoloog wor- den. “Maar mijn vader vond dat ik iets moest doen waar je iets aan hebt in je leven, en toen ben ik rechten gaan doen. Ik heb het met veel plezier ge- daan.” Met een glimlach: “Uit het feit dat ik hier zit, blijkt wel dat ik er lol in had.” Van Schendel studeerde civiel recht aan de Leidse universiteit, waar hij ook pro- moveerde. Hij ging na zijn studie aan de slag als wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit Leiden en rechter-