Mr.

MR. 7 2020 / 45 gerechtstolken “JE MOET VOLLEDIG KUNNEN VERTROUWEN OP DE KENNIS EN KUNDE VAN DE TOLK” steeds wisselende tolken. Voor een zit- ting bereid ik de tolk op de gang voor. Dan vertel ik wat ik weet over een cli- ënt, bijvoorbeeld dat hij of zij laaggelet- terd is of juist geleerde boekentaal spreekt. Ook geef ik de kern aan van het geschil.” NUANCE Het is belangrijk dat een gerechtstolk goed is opgeleid en kennis heeft van de achtergrond van asielzoekers, aldus Wierink. “Ook moet een tolk gevoelig zijn voor nuances. Ogenschijnlijk klei- ne tegenstrijdigheden kunnen in een asielprocedure grote gevolgen hebben. Een Syrisch-Arabisch sprekende cliënt bijvoorbeeld had het tijdens het IND- gehoor over ‘een taxi’. De tolk vertelde dat dit in Syrië een taxi kan zijn zoals wij die in Nederland kennen, maar ook een personenauto. Een belangrijke nuance.” Een gerechtstolk moet daarnaast goede kennis hebben van de juridische begrip- pen en ingrijpen wanneer dat nodig is, aldus Wierink. “Dit gebeurde bijvoor- beeld bij een cliënte die ernstig getrau- matiseerd was geraakt in het land van herkomst. Voordat het gehoor door de IND begon had ik gevraagd ermee reke- ning te houden dat zij zeer laaggeletterd was, maar dit gebeurde niet. Toen de tolk dit merkte heeft hij het gehoor afge- broken. Hij zei dat hij niet kon garande- ren dat haar verhaal zorgvuldig werd overgebracht.” Alle procesdeelnemers in het vreemde- lingenrecht zijn volgens Wierink meest- al goed doordrongen van het grote belang van de gerechtstolk, en de ge- rechtstolken zijn in het algemeen des- kundig. “Het is belangrijk die deskun- digheid te bewaken”, benadrukt ze. VERTROUWEN Yolande Wijnnobel was jarenlang straf- rechter bij de rechtbank en is sinds kort raadsheer bij het gerechtshof in Den Haag. Ook zij heeft uitgebreide ervaring met gerechtstolken. “In strafrechtproce- dures waarin de verdachte de Neder- landse taal niet spreekt is altijd een tolk aanwezig. Als een verdachte Engels, Duits of Frans spreekt kan ik het nog wel redelijk volgen, maar dat is anders wanneer iemand bijvoorbeeld Spaans of Pools spreekt. Dan moet ik volledig kun- nen vertrouwen op de kennis en kunde van de gerechtstolk.” Ze vindt het dan belangrijk dat ze via de gerechtstolk precies hoort wat ze zou horen als de verdachte Nederlands zou spreken. “Het liefst heb ik daarom dat een tolk dezelfde intonatie gebruikt als de verdachte en dat als een verdachte bijvoorbeeld zijn zinnen niet afmaakt of ‘eh’ zegt de tolk dit ook doet. Ook het gebruik van dezelfde gebaren of ge- zichtsuitdrukking maken voor mij dat ik écht het gevoel heb dat ik de verdachte goed heb kunnen spreken.” EERLIJK PROCES De gerechtstolk is van groot belang voor het kunnen voeren van een eerlijk proces, benadrukt Wijnnobel. “Het is daarom belangrijk dat de tolk het werk goed en onder goede omstandigheden kan doen. Daarom vraag ik bij aanvang van de zitting altijd of de tolk en ver- dachte elkaar goed begrijpen. Ik vraag ook of de tolk het wil zeggen als het verhoor te snel gaat, als hij iets niet goed begrijpt of als om een andere re- den het werk niet goed te doen is. Ook moet de tolk zich zoveel mogelijk op zijn gemak voelen. Daarom let ik er op dat er water is en er voldoende rustmo- menten zijn. Ook de plaats waar de tolk zit, is belangrijk, zeker in deze corona- tijd.” Zo kiest ze ervoor om de tolk pas te laten vertalen als de verdachte is uit- gepraat in plaats van een simultane ver- taling, nu er vanwege de anderhalveme- termaatregel harder moet worden gepraat. Ze hoopt daarmee besmet- tingsgevaar te voorkomen. De best practice voor tolken die voor het strafproces is opgesteld, is bij strafrech- ters bekend, aldus Wijnnobel. “Daar- voor is uiteraard ook aandacht in de op- leiding.” Het is volgens haar standaard dat een gerechtstolk inzicht wordt gebo- den in de tenlastelegging. “En in com- plexe strafzaken zorg ik ervoor dat hij of zij vooraf een lijst krijgt met afkortingen die in de zaak worden gebruikt.” • Yolande Wijnnobel (gerechtshof Den Haag)