Mr.

MR. 3 2021 / 27 arrest van de maand Meisje, waarom? Na het teruglezen van het recente arrest over de treinkaping bij De Punt in 1977, had ik te doen met de 22-jarige treinkaapster Hansina Uktolseja. Terwijl ik een blanke Hollander ben, vreedzaam, hekel aan terreur. Gijzelaars zijn onschuldig. Doodgeschoten kapers niet. door Jurjen Boorsma HET VAKWERK IN BEIDE UITSPRAKEN IS DAT DE GANG VAN ZAKEN BIJNA STAP VOOR STAP WORDT BESCHREVEN een van de overlevende kapers op de mariniers schoot tijdens de bestorming. De rechters weerleggen bovendien een complottheorie in de aanklacht tegen de Staat. Twee jaar voor De Punt kaapten Molukkers een trein bij Wijster en scho- ten de machinist en twee onschuldige passagiers dood voordat ze zich overga- ven. Die drie moorden moesten door de mariniers op deze nieuwe groep treinka- pers worden gewroken, stellen de nabe- staanden. Eigenlijk zeggen ze dat er een heimelijke overheidsinstructie tot stand- rechtelijke executie was. Daar blijkt niks van, is het oordeel. Wel is het logisch dat de ervaring met de eer- ste treinkaping maakte dat er minder ge- duld was met de volgende treinkaping. Tegelijk constateren de rechters dat het doel was: ‘bevrijden’. Arresteren was se- cundair. Het aanvalsplan was om de treincompartimenten waar treinkapers zaten, met pantserdoorborende munitie door mitrailleurschutters en precisie- schutters onder kruisvuur te nemen. Daarmee accepteerde het kabinet dat waarschijnlijk alle kapers in die compar- timenten zouden worden gedood. Er is een officiële gefilmde reconstructie. Daaruit blijkt dat de meeste kapers in- derdaad al bij aanvang van de bestor- ming zwaargewond of dood waren. Het vakwerk in de beide uitspraken is dat rechters daarbij bijna stap voor stap be- schrijven hoe de mariniers zich door de trein bewogen, wie waarop schoot en wat ze dachten. Argumenten, tegenargu- menten en forensisch-technisch en bal- listisch bewijs staan fantastisch analy- tisch in een raamwerk. Is kaper 1 met een genadeschot afge- maakt? Het hof analyseert allerlei tech- nische scenario’s. Is kaper 1 van binnen- uit of van buitenaf geraakt? Waarom zit er een schroeiplek op zijn lichaam en komt dat omdat hij van dichtbij terwijl ‘D e Punt’ was de kaping van een stoptrein in Drenthe met ruim vijftig passa- giers door negen gewa- pende Zuid-Molukse jon- geren. De kaping werd na drie weken vruchteloos onderhandelen door een militaire actie beëindigd. Twee passa- giers en zes van de negen kapers vonden daarbij de dood. Hansina is juist niet onmenselijk. Keu- rige tandartsassistente, verliefd op een van de andere daders. Niet gewapend, toen ze stierf. Was al zwaargewond door mitrailleurvuur. Ligt op de grond als ze wordt doodgeschoten door twee mariniers. Was dat echt nodig? Dit meisje ? Dus ik snap wel waarom de familie naar de rechter stapte. Het is heel goed dat vonnis (ECLI:NL:RBDHA:2018:8895 ) en arrest (ECLI:NL:GHDHA:2021:950) alles wat er is gebeurd zo minutieus ana- lyseren, met alle argumenten en tegenar- gumenten. Juridisch vakwerk. Het plaatst de oude kale feiten terug in het handelingsperspectief van de marinier die in een donkere, in rookwolken ge- hulde coupé in een gekke snelkookpan een beslissing over leven en dood moet nemen. En raar kan reageren. Bot. Nu hebben haar nabestaanden en die van een andere treinkaper wel een nogal rooskleurig perspectief op het doel van de gijzeling. De groep had hun gijzelaars eigenlijk geen haar willen krenken, den- ken ze. Het hof denkt daar anders over, en noemt als voorbeeld dat tenminste hij zwaargewond was door marinier 5B is geëxecuteerd? Was hij al dood? Heeft hij nog bewogen voordat de marinier schoot? Idem voor kaper 2, Hansina. Is er op de aanstormende mariniers gevuurd? Had ze iets in haar handen? Kon marinier 5B dat zien? Hoe donker was het in de be- wuste coupé? OPRECHTE OVERTUIGING Uiteindelijk oordeelt de rechter in beide instanties dat gezien de chaotische en bedreigende situatie het doodschieten niet ‘zonder noodzaak’ was. In beide si- tuaties waren de mariniers in de oprech- te overtuiging dat ze op bedreigende sil- houetten schoten. Vierenveertig jaar later lijken Hansina’s dood en eigenlijk ieders dood in deze ‘strijd’ zo onnoemelijk tragisch. Een 22-jarig naïef meisje is naar de hemel gegaan, samen met wat leeftijdgenoten en twee gijzelaars. Voor welk doel? Was haar doodschieten niet zonder nood- zaak maar haar sterven wel? Heeft de ac- tie meer opgeleverd dan een kapotge- schoten trein? •