Mr.

MR. 3 2021 / 31 juridisch risicomanagement JURIST, DURF LOS TE LATEN Juristen werken vooral casuïstisch, reactief en kwalitatief. Dat zijn ze zo gewend. Maar nu ze tegenwoordig ook aan juridisch risicomanagement moeten doen, zijn andere vaardigheden nodig. Daarover beschikken ze maar mondjesmaat. “Juristen kunnen niet goed kwantificeren.” door Michel Knapen beeld Depositphotos/Rawpixel H et is de klassieke taak van de jurist: identificeren en beheer- sen van risico’s. Contracten be- kijken, nagaan of een bedrijf voldoet aan de regelgeving. Maar de afgelopen decennia zijn er steeds meer verplichtingen voor grote organisaties gekomen om aan ‘risicoma- nagement’ te doen. Zo moet vaak in het jaarverslag worden gerapporteerd wat de (organisatiebrede) risico’s zijn of een systematiek worden opgetuigd om die risico’s te identificeren, te beheersen en te voorzien van voldoende financiële dekking. Kunnen klassieke juristen dat wel? PRIORITEITEN Volgens docent risicomanagement Robert ’t Hart (Universiteit Twente, ei- genaar Naris GRC software) zijn juristen ‘risicotechnisch’ goed ingesteld: ze den- ken aan datgene wat kan misgaan en leggen dat goed vast in contracten. “Met risicomanagement kun je laten zien dat bepaalde risico’s groot zijn en extra aan- dacht vragen, en dat andere risico’s wel meevallen. De kracht van risicomanage- ment is het stellen van prioriteiten. Ik zie wel een cultuurclash: de risk mana- ger besteedt aandacht aan de grote risi- co’s en durft kleine risico’s los te laten, terwijl de jurist vaak álles wil vastleggen. Die laatste streeft perfectie na, terwijl hij beter kan kiezen, en dus loslaten.” De risk appetite van de gemiddelde jurist kan wel wat omhoog, denkt ’t Hart. Risi- “DE RISK APPETITE VAN DE GEMIDDELDE JURIST KAN WEL WAT OMHOOG” comanagement is voor velen iets nieuws, het valt buiten hun comfortzone. Dat concludeert ook Ivar Timmer, die onderzocht hoe juridisch risicomanage- ment beter kan worden georganiseerd. Begin maart promoveerde hij aan de Vrije Universiteit op een proefschrift waarin aan de orde komt hoe het ‘mo- derne’ juridische risicomanagement zich verhoudt tot de meer klassieke taken van juristen. Die verbinding tussen het klas- sieke en nieuwe wordt maar beperkt ge- legd, ontdekte Timmer, wat hij een ‘ge- miste kans’ kans noemt. “Juristen worden niet systematisch meegenomen in besluitvorming van organisaties, juist omdat ze onvoldoende aanhaken bij risicomanagement. Het juridisch risico- management is nog niet volwassen. Ju- risten zouden de afdeling risicomanage- ment moeten opzoeken, de afdeling risicomanagement moet juristen opzoe- ken. Nu zijn het twee gescheiden silo’s. Waar er twee tekortschieten hebben er twee schuld.” BREDERE KIJK Hans Albers, director Legal Manage- ment Consulting bij Deloitte Legal, her- kent dat beeld. Ook hij weet uit ervaring dat bedrijfsjuristen ondernemingsrisico’s vooral casuïstisch benaderen. Met uit- zondering van bepaalde financiële in- stellingen, die moeten wettelijk gezien een register bijhouden van alle integri- teitsrisico’s, juist om het publiek te be- schermen. In de private sector ontbreekt die plicht, daar zijn de risico’s voor reke- ning van de aandeelhouders en werkne- mers. “Daar kijken juristen puur naar de juridische risico’s, een enkele keer ook naar de financiële risico’s of kans op handhaving of boetes – als er in het con- tract zaken staan die wettelijk niet mo- gen, zoals wanneer dataverwerking in strijd is met privacywetten. Maar een bredere kijk dan sec het juridische be- gint wel steeds meer aandachtspunt te worden.” IN DE KINDERSCHOENEN Toch constateert onderzoeker Timmer dat het juridisch risicomanagement ver- re van optimaal functioneert. Juristen werken te reactief, ze komen pas in actie als de brand is uitgebroken. “Bij correct risicomanagement moeten ze proactief en preventief leren werken. Dat wordt al jaren geroepen, maar komt maar niet van de grond. Risicomanagement is daarbij een heel goed voertuig. Je scant dan periodiek en systematisch de orga-