Mr.

MR. 5 2021 / 71 EEN WARE PAGETURNER Onder het pseudoniem Robert Pollack schreef oud-advocaat Rob Polak De vier elementen , een roman over roofkunst en familiegeheimen. Als advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek heeft Polak veel procedures over naziroofkunst gevoerd. Juridisch adviseur René Klomp las het boek op verzoek van Mr. en vindt het een intrigerend verhaal. door René Klomp A msterdam, zondag 26 septem- ber 2021. Ik loop door het enige dagen geleden onthulde Natio- naal Holocaust Namenmonu- ment en stuit op de naam Rebbeca Hirsch: 10.11.1919 – 23 jaar. Zo hebben alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust een naam gekregen. Opdat men niet vergete. Rebbeca Hirsch is ook de naam van een vrouw waar het nieuwe boek van oud-advocaat Rob Polak mee begint. Berlijn, woensdag 9 november 1938. De familie Hirsch zit aan de avond- maaltijd als buiten in hun straat rumoer klinkt. Vader Emmanuel Hirsch kijkt naar buiten en ziet dat zijn Joodse over- buurman uit zijn huis wordt gehaald, maar durft niet in te grijpen. Hij wil zijn gezin met vier kinderen niet onnodig aan gevaar blootstellen. Hij begrijpt dat hij niet langer moet aarzelen om naar Zwit- serland of Amerika te vluchten en heeft reeds voorbereidingen getroffen om zijn kunstverzameling te verkopen. Maar het is al te laat. De volgende ochtend wordt hij samen met zijn gezin opgepakt en di- rect daarna worden De vier elementen , een ensemble van de schilder Jan Berch- velt, uit zijn huis geroofd. Na deze aangrijpende openingsscène verplaatst het verhaal zich naar de huidi- ge tijd. Een succesvolle zakenman, Bern- hard Wenzel, heeft zijn familiebedrijf naar de beurs gebracht en staat op het punt lid van het Duitse parlement te worden, met uitzicht op een ministers- post als zijn partij bij de aanstaande ver- kiezingen de grootste wordt. En daar ziet het naar uit, want de rechts-populis- tische Partij voor Ruimte en Vrijheid staat op winst in de peilingen. Afgezien van zijn contact met een escort, is er niets waarmee hij kan worden gechan- teerd, denkt hij. Totdat zich een Franse advocate meldt die informatie verzoekt over vier schilderijen die onderdeel zou- den zijn van de bedrijfscollectie. De schilderijen zouden afkomstig zijn van de familie Hirsch en door de nazi’s eind jaren dertig zijn geroofd. Wat kan Wen- zel daarover vertellen? Wenzel schakelt zijn advocaat in, Leo Spier. Spier onder- kent het publicitaire risico van het bezit van naziroofkunst voor de politieke car- rière van zijn cliënt en probeert erachter te komen wat de Franse advocate precies weet. Het helpt mogelijk dat hij een kortstondige affaire met haar heeft ge- had. Anderzijds probeert hij zijn cliënt ervan te overtuigen dat deze uitputtend onderzoek moet laten doen hoe de schil- derijen in bezit van het familiebedrijf zijn gekomen. VERSCHILLENDE MOTIEVEN Het boek is een ware pageturner. Je wordt als lezer heen en weer geslingerd in de tijd en ook het vertelperspectief wisselt voortdurend, zodat je als lezer ook meemaakt hoe het de vader van Wenzel in de oorlog is vergaan. Lang- zaam maar zeker blijkt dan dat het klas- sieke goed-fout-schema niet bruikbaar is voor het duiden van ieders handelingen. De werkelijkheid is vele malen gecom- pliceerder en bij alle hoofdpersonen strijden verschillende motieven om voorrang. Zo wil vader Hirsch zijn over- buurman helpen maar ook zijn gezin be- schermen, advocaat Spier, zelf van jood- se komaf, staat toch een onderneming met een oorlogsgeschiedenis bij en Wenzel blijkt ook onverwachte kanten te hebben. Het resultaat is een intrigerend boek over een periode in de geschiede- nis die we nooit mogen vergeten. • RENÉ KLOMP is juridisch adviseur en doceert ‘Kunst en recht’ aan de Universi- teit Utrecht. AANTREKKELIJK GESCHREVEN GEEN OPEN EINDE Robert Pollack, De vier elementen , Drie generaties in de ban van naziroofkunst , Ambo|Anthos * * * * * lezen