Mr.

MR. 1 2022 / 45 over strafzaken. De deelnemers kregen uitleg over het werk van het OM en ga- ven hun mening over welke soort straf passend was (celstraf of geldboete) en soms ook hoe streng er moest worden ge- straft. In 2010 begon het OM met burgerfora, vertelt Mariëtte Bode. Ze is landelijk hoofdadvocaat-generaal en tevens voor- zitter van de landelijke Commissie Straf- vorderingsrichtlijnen die richtlijnen uitvaardigt over straftoemeting. De richtlijnen zijn voor de officier van justi- tie een hulpmiddel om te komen tot een objectief vertrekpunt voor een strafeis. “Dat was de tijd dat het OM en andere instituties zich meer omgevingsgericht wilden presenteren”, licht Bode toe. “We wilden ons oor te luisteren leggen, het OM een gezicht geven naar buiten toe. In die tijd zijn de vei- ligheids- huizen opgeko- men, de integrale opspo- ring (samen met gemeenten en de Belastingdienst) en ook burgerfo- ra.” In 2018 trok het OM de stekker eruit vanwege ge- brek aan animo van burgers. Noyon deed onder- zoek naar de burgerfora en hun invloed op de straftoemeting. Hij analy- seerde notulen, interview- de betrokkenen, en woon- de vergaderingen bij van de landelijke Commissie Straf- vorderings- richtlijnen. Hij constateert dat van het daad- werkelijk raad- plegen van de burger weinig is terechtgekomen: “We moeten eerlijk zijn: de verslaglegging van deze raadplegingen was te chaotisch om de bevindingen structureel te verwerken in strafvorderingsrichtlijnen. Dat is trou- wens ook best begrijpelijk. Alleen al om- dat die richtlijnen onderling in harmonie moeten zijn. Het kan niet zo zijn dat de straffen voor openlijke geweldpleging zwaar uit de pas lopen met die voor mis- handeling, omdat het OM over die laatste toevallig een burgerforum heeft georga- niseerd.” POLSSLAG VAN DE SAMENLEVING Bode zegt dat het OM met de burgerfora vooral zijn visitekaartje wilde afgeven. “Er lagen niet zoveel verwachtingen on- der, niet bij ons en ook niet bij het pu- bliek.” Consulteren, zegt Bode, was min- der belangrijk dan informeren. Noyon bestrijdt dat: “Van de officieren die ik gesproken heb, was de overgrote meer- derheid van mening dat het bij de bur- gerfora primair om consulteren ging.” Op de vraag hoe zwaar de publieke opi- nie mag meewegen bij straftoemeting antwoordt Bode: “Een rechter en een of- ficier horen midden in de samenleving te staan en dat doen ze ook. Maar we waaien niet met alle winden mee. Offi- cieren hanteren harde oriëntatiepunten op basis van richtlijnen en vertellen wat strafverzwarende en strafverminderende omstandigheden zijn. We nemen het publiek mee in de gedachtegang van de strafeis.” Procedurele rechtvaardigheid is daarbij heel belangrijk. Bode: “Als er goed is ge- wikt en gewogen, en dat wordt goed uit- gelegd, dan is de burger bereid te aan- vaarden dat niet de hoogste straf wordt opgelegd die hij zelf voor ogen had.” Ze wijst erop dat het OM meer midde- len inzet om de polsslag van de samenle- ving te voelen. In het Project Veilige School in Den Haag gingen het OM en de wethouders van onderwijs in gesprek met schooldirecteuren. Bode noemt ook thema-avonden met winkeliers over winkeldiefstal, het consulteren van het maatschappelijk middenveld en de sa- menwerking met ProDemos. “Die ont- vangen veel schoolklassen, van vmbo tot gymnasium. In een jaar krijgen we tien- duizend keer respons op de casus die we aanleveren.” ProDemos liet jongeren onder meer pra- ten over dierenmishandeling en wapen- bezit. “Ze sloegen enorm aan op het houdverbod van dieren. Dat heeft ons wel op het spoor gezet om het belang van dat houdverbod soms zwaarder te laten doorklinken.” VEEL OPGESTOKEN Greive zegt dat het OM veel heeft opge- stoken van Noyons bevindingen. “We hebben over zijn proefschrift gediscussi- eerd in het landelijk overleg met alle persvoorlichters. We zijn blij dat iemand de moeite heeft genomen om dit op pa- pier te zetten.” Vooral Noyons tip om te letten op de afhankelijke positie van journalisten van regionale media valt bij Greive in goede aarde. “Journalisten moeten wel een onafhankelijk oordeel kunnen vellen over de informatie die we verstrekken. Daar kunnen we intern over praten, en ook met de media.” Hij ziet bevestigd dat het OM een goede bijdrage levert aan de openbaarheid. “Maar een opgave is nog wel om goed uit te leggen waar het Openbaar Minis- terie voor staat.” Volgens Bode hebben de burgerfora daar al een bijdrage aan geleverd: “We hebben het Openbaar Ministerie zichtbaarder gemaakt.” • openbaar ministerie Mariëtte Bode (Openbaar Ministerie) “OFFICIEREN STAAN MIDDEN IN DE SAMENLEVING, MAAR WAAIEN NIET MET ALLE WINDEN MEE”