MR. 3 2022 / 27 “ALS JE HET CONSUMENTENRECHT GAAT TOEPASSEN OP BABY’S, WAT GEBEURT ER DAN?” WIE IS BRITTA VAN BEERS? Britta van Beers (Breda, 1977) studeerde rechten en filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Na haar afstuderen werkte ze aan haar proefschrift Persoon en lichaam in het recht, waarop ze in 2009 promoveerde. Later werd ze hoofddocent rechtstheorie aan de Vrije Universiteit. In 2019 werd ze hoogleraar Recht, ethiek en biotechnologie aan de Vrije Universiteit. Op 1 april 2022 sprak ze haar oratie uit: De silicolonisatie van het recht. Britta van Beers is getrouwd met Rolef de Weijs, hoogleraar insolventierecht aan de UvA en advocaat bij Houthoff. Ze wonen met hun twee dochters (12 en 8 jaar) in Amsterdam. wellicht een beter geheugen hebben. De genetische modificatie werd echter aan de man gebracht als enkel genezing. Vraag is: zet deze techniek de deur open naar mensverbetering? Willen we dat? En hoe bevrijdend is dit nieuwe aanbod voor ouders en kinderen, nu de Silicon Valley zich op gen- en voortplantingstechnologie heeft gestort?” ‘WRONGFUL FERTILIZATION’ Voordat de jurist in Van Beers aan het woord komt is het de beurt aan de rechtsfilosoof in Van Beers. De discussie over het gebruik van ‘polygenetische risicoscores’ bij voortplanting gaat al snel over de vraag of de wensouders wel goed waren voorgelicht en of ze wel waren gewezen op risico’s. Maar daarbij wordt een wezenlijke vraag overgeslagen: hoe wenselijk is deze ontwikkeling? “Het lijkt erop dat het debat is blijven steken in de logica van productaansprakelijkheid en garanties. Wat als er een fout wordt gemaakt bij de creatie van het embryo, wat als ouders een ander type kind krijgen dan beloofd? Krijgen we dan claims vergelijkbaar met wrongful birth en wrongful life, maar dan wrongful fertilization? Wat te doen als ouders schadevergoeding eisen omdat hun kind een verhoogd risico heeft op een bepaalde aandoening, of een andere huidskleur dan beloofd? Is dan sprake van schade, van een onrechtmatige geboorte of onrechtmatige bevruchting?” Juridisch belangwekkende vragen, maar de rechtsfilosofische implicaties van dergelijke concepties en geboorten moeten daaraan voorafgaan. “Wat gebeurt er precies als je het consumentenrecht gaat toepassen op baby’s? Wat betekent dit voor het juridisch persoonsbegrip en voor noties als verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid? Nu met deze ontwikkelingen de grens tussen personen en zaken aan het vervagen is, zijn ook de menselijke waardigheid en de menselijke gelijkheid in het geding.” VERSTENING VAN HET RECHT Is dat debat gevoerd, dan moeten deze biotechnologische ontwikkelingen worden genormeerd, en volgens Van Beers zijn juristen daarvoor bij uitstek geëquipeerd. Maar ook het recht is ‘gesilicoloniseerd’. “Juristen houden zich bezig met het ontwikkelen van normen, rechtsbeginselen en waarden. Die noties staan onder druk, omdat mensen zich meer richten op data, patronen en effecten. We hebben een verhaal nodig tegen de enorme macht van big tech en het recht is bij uitstek in staat om tegenwicht te bieden. Het is ironisch maar ook droevig dat nu we het normatieve zo hard nodig hebben, ook in het recht een empirisering, dataficatie en kwantificatie gaande is.” Het recht is de methodiek van Silicon Valley gaan volgen, wat uiteindelijk leidt tot een ‘verstening’ van het recht. Silicon Valley is immers vernoemd naar silicium, ‘silicon’ in het Engels, een steensoort waarvan computerchips en halfgeleiders worden vervaardigd. Van Beers: “Net nu we worden gesteld voor de uitdaging om big data en big tech de baas te blijven met goede regulering, lijkt het juridische het steeds meer af te leggen tegen het numerieke en datagerichte.” De macht van big tech en de uitholling van het recht zijn volgens haar een gevolg van onze visie op maatschappij en wereld. “Mensen zoeken houvast in onzekere tijden en dat denken zij te vinden in getallen. Waarden en normen worden als glibberig ervaren, ook omdat ze man made zijn. Data zijn onveranderlijk en rechten niet, kijk naar de recente ommezwaai van het Amerikaanse Supreme Court met betrekking tot abortusvrijheid.” Van Beers stelt daar iets tegenover: data kunnen gemanipuleerd interview
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=