MR. 2 2023 / 63 EEN GIDS MET EEN ZWAK LAMPJE Maxim Februari schrijft in Doe zelf normaal over informatietechnologie en fundamentele rechten. Van advocaat en docent Christiaan Alberdingk Thijm had het best wat ambitieuzer gemogen. door Christiaan Alberdingk Thijm 0n de zomer van 2022 trokken bezorgde Chinese burgers naar de stad Zhengzhou. De reden voor de zorgen: hun banktegoeden waren bevroren. Het was coronatijd en het reizen naar de stad vereiste in China een groene code op de voorgeschreven gezondheidsapp. Aangekomen in Zhengzhou sprong bij een groot aantal van de burgers de code plotseling van groen naar rood. “We worden digitaal in de boeien geslagen”, verklaarde een van de burgers tegenover Reuters. Het is een van de voorbeelden die Maxim Februari in zijn essay Doe zelf normaal geeft van de gevolgen van de inzet van technologie om gedrag te reguleren. De jurist en filosoof verbaasde zich in coronatijd over de kloof tussen wetenschap en het maatschappelijk debat. In Nederland werd de nationale corona-app nogal nonchalant aanbesteed. Als gevolg van een oproep van deskundigen om daarbij vooral de grondrechten niet uit het oog te verliezen, kwam er een iets betere app, aldus Februari. Maar in het publieke debat kregen de diepe zorgen die in de wetenschap leefden nauwelijks gehoor. In zijn coronapamflet waarschuwt Februari voor de ondoordachte inzet van technologie. Technologie normeert, technologie zet de burger op afstand, technologie tast de morele autonomie van de burger aan, technologie neemt het staatsmonopolie over, zo luiden een paar waarschuwingen van Februari in het boek. Dat technologie reguleert, legde Lawrence Lessig in 1999 al geduldig uit aan de naïeve internetgemeenschap. Het pleidooi van sommigen om het internet ongereguleerd te laten, ging eraan voorbij dat het technische ontwerp van het netwerk inherent normen bevat. Een wetgever is nodig om te waarborgen dat bij het ontwerp van de technologie de juiste keuzes worden gemaakt, zo doceerde de Amerikaanse hoogleraar Lessig in zijn boek Code bijna 25 jaar geleden. GEMISTE KANS Het essay van Februari is in zeker opzicht een vervolg op die oproep. Anno 2023 is de techniek verder geëvolueerd. De revolutie die het internet bracht, wordt mogelijk overtroffen door de komst van kunstmatige intelligentie. Ook Februari roept op om onze fundamentele rechten en rechtsbeginselen te verwerken in de techniek. Constitutionaliseren, noemt hij dat, om eraan toe te voegen dat het niet genoeg is. Hoe moeten we dan het ‘nieuwe normaal’ in de techniek vatten? Februari weet het ook niet. Hij noemt zichzelf een gids met een zwak lampje. De missie die hij zichzelf stelt, is beperkt. De essayist wil ons vooral digitaal wakker schudden. Lezers mogen zelf argumenten toevoegen of verwijderen uit het opstel, alsof het een opensourcetekst is. Er is geen aanbeveling, anders dan dat er meer maatschappelijk debat over het onderwerp moet komen. Dat is wel een gemiste kans. Relatief weinig Nederlandse juristen mengen zich met regelmaat in het publieke debat. Februari vormt een aangename uitzondering daarop. Met zijn voortreffelijke en scherpe stijl zou hij juist bij uitstek degene zijn die de kloof tussen wetenschap en burger kan slechten. Door zijn beperkte missie geeft Februari helaas weinig handvatten om het beoogde maatschappelijk debat vorm te geven. Voor de deskundige bevat het essay niet veel nieuws; de burger blijft zitten met de vraag: wat nu? • ‘CONSTITUTIONALISEREN’ IS NIET GENOEG VOLGENS MAXIM FEBRUARI CHRISTIAAN ALBERDINGK THIJM is advocaat bij bureau Brandeis en docent informatierecht bij de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is hij romancier. STILISTISCH FRAAI GESCHREVEN TE WEINIG AMBITIEUS Maxim Februari, Doe zelf normaal, Prometheus * * * * * lezen FOTO: MERLIJN DOOMERNIK
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=