32 / Mr. 2 2024 jurist & klimaat “HET HELPT DAT ER OP HET MOMENT GROTE RECHTSZAKEN OVER KLIMAAT WORDEN GEVOERD” treinvaart gaat: “Voor de voorvechters van duurzaamheid in ons vak ontstaat zo meer onderbouwing voor dilemma’s op dit gebied, omdat duurzaamheid juridisch wordt gemaakt. Dan hoeft opkomen voor het klimaat niet alleen missiewerk te zijn, maar kunnen we bijvoorbeeld ook zeggen dat we bepaalde zaken door de ESG-regeling simpelweg niet kunnen of mogen doen. Dat is dan ook in het belang van een organisatie.” Bij JDW zitten juristen van verschillende achtergronden aan tafel om te praten over duurzaamheid: “Van juristen bij bankiers, verzekeraars en in de industrie tot advocaten van mensenrechtenorganisaties en van grote kantoren, er zit van alles bij. Ook vanuit organisaties en bedrijven die misschien op het moment wat meer onder vuur liggen als het gaat om het milieu, hoor ik mooie plannen om te komen tot verbetering. Ik zie overigens dat die plannen in de praktijk soms ondergesneeuwd raken door negatieve publiciteit, en omdat actiegroepen hier scherp op zijn. Milieudefensie wijst erop dat veel nog niet goed gaat en ik begrijp dat. Het is ook een dilemma waar veel beroepsgenoten zich in herkennen. Zij geven toe dat het beter kan. Maar ze willen ook de kans krijgen om te laten zien dat ze wel degelijk met verbeteringen bezig zijn.” ALLEDAAGS WERK Danny Hoekzema stelt vast de rol van juristen niet altijd hoogdravend hoeft te zijn, maar vooral praktisch: “Het gaat dan veel meer om het alledaagse werk dat we doen. Om erover na te denken hoe we duurzaamheidsvraagstukken anders kunnen aanpakken. We hoeven ons niet per se met lijm vast te plakken aan de A12. Iedere jurist moet doen wat hij of zij wil. Met Recht voor Klimaat willen we ons vooral richten op het juridisch instrumentarium, zoals het schrijven van nieuwe, duurzamere modelbepalingen. We kunnen misschien ook meedenken over de vorming van wetgeving. We focussen ons op het echte juristenwerk. Ik denk dat we juist op dat gebied veel impact kunnen hebben.” Met Recht voor Klimaat wil Hoekzema een platform bieden waarin deelnemers bekijken wat hun rol is, en wat er beter kan in de verschillende rechtsgebieden: “We willen graag een collectief opbouwen dat kansen benut, omdat je elkaar kunt helpen. Als je als jurist bijvoorbeeld een plan hebt, dan kunnen wij je in contact brengen met academici of beleidsmakers die je helpen dat juridische initiatief uit te voeren.” Recht voor Klimaat heeft hiervoor commissies ingericht die vanuit verschillende invalshoeken over deze zaken kunnen spreken. “Zoals bijvoorbeeld over strafrechtelijke klimaataansprakelijkheid, waarin advocaten, wetenschappers, maar ook mensen van het Openbaar Ministerie kunnen plaatsnemen. Zo willen we de onderwerpen volwassen laten worden, daarin een helpende rol spelen. Veel advocatenkantoren zijn hier wel mee bezig, maar niet integraal.” Andere commissies houden zich bezig met onderwerpen als mededinging & duurzaamheid, civiele klimaataansprakelijkheid en IE & commerciële handels- praktijken. ZUIDAS Een flink deel van de deelnemers van Recht voor Klimaat komt overigens van de minder activistisch gekleurde Zuidas. Hoekzema is blij hen te kunnen betrekken bij zijn vereniging, omdat zij een belangrijke rol spelen bij het geven van juridisch advies aan het bedrijfsleven: “Zij hebben daarmee min of meer toegang tot de bestuurskamers van bedrijven. Maar omdat de Zuidaskantoren in de regel wat minder het voortouw zullen nemen in klimaatzaken vanwege de belangen van hun cliënten, is het juist goed als advocaten van die kantoren op persoonlijke titel initiatieven bij ons ontplooien.” Het gaat er Hoekzema om de juridische praktijk zo te veranderen dat die tot een duurzamere uitkomst leidt: “Bij een grote onderneming kan dat bijvoorbeeld gebeuren als de arbeidsrechtadvocaat komt tot het opstellen van een overeenkomst voor een fietsvergoeding. Dan laten wellicht duizenden mensen de auto vaker staan. Dat is misschien niet zo activistisch, maar wel effectief.” VOLGENDE STAP Veel praktische kennis over klimaatrecht wordt al verspreid door diverse instituten. Een daarvan is het CPO (Centrum voor Postacademisch Juridisch Onderwijs) aan de Radboud Universiteit Nijmegen, dat het platform Klimaat & Recht heeft opgezet. Het platform is bedoeld om de bewustwording en de kennis op het gebied van klimaatrechtelijke vraagstukken en juridische tools om deze op te lossen te vergroten. Er zijn onder andere interviews en columns te vinden, en in een podcast vertelt Roger Cox over de Urgenda-zaak en de klimaatzaak tegen Shell. Hoogleraar burgerlijk recht Steven Bartels, voorzitter van het bestuur van CPO, benadrukt dat het accent in de opleidingen van het CPO inmiddels is gericht op de vooruitgang in de klimaatdiscussie: “We proberen onze cursussen zo in te steken dat we onze verantwoordelijkheid hierin nemen. Dat zijn geen cursussen die erop gericht zijn om maar zo min mogelijk last van de stikstofregels te hebben, maar die je juist willen helpen om de volgende stap te nemen. Waarbij ik opmerk dat je er rekening mee moet houden dat de regels op dat gebied in de nabije toekomst strakker aangetrokken kunnen worden. Als bedrijfsjurist of advocaat heb je er dus belang bij om te weten wat er op je af gaat komen.” Bartels constateert dat steeds meer juristen daarvoor open staan: “Onder meer door de grote klimaatzaken die zijn gewonnen hebben ze er ook mee om te gaan, en willen ze dat ook. Je ziet dat juristen zich hier in het hele rechtsbedrijf steeds meer van bewust zijn. Dat is hopelijk ook het geval omdat wij onze
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=