Mr.

28 / Mr. 9 2018 WIE IS MARITA VAN THIEL? Marita van Thiel (1962) studeerde tussen 1982 en 1987 rechten in Tilburg. In 1988 begon ze als parketsecre- taris in Den Bosch (eerst bij het arrondissements- parket, daarna bij het ressortsparket) en vervolgens in Breda. Tussen 1992 en 1997 volgde ze de RAIO-op- leiding. Daarna werd ze officier van justitie in Den Bosch (1997-2005) en landelijk corruptie-officier van justitie bij het landelijk parket (2005-2008). Sinds 2008 is Van Thiel verbonden aan het parket Oost-Brabant in ’s-Hertogenbosch: als senior kwali- teitsofficier, teamleider maatwerkteam, zes jaar als rechercheofficier van justitie en sinds 2017 is ze kwartiermaker ondermijningsaanpak zuidelijke parketten. Marita van Thiel is getrouwd en heeft twee dochters en een hond. INTERVIEW D at het strafrecht een levendige praktijk kent, met tal van alledaagse voorbeelden, spannende verha- len en soms smeuïge anekdotes, daarover kan Marita van Thiel meepraten. Dertig jaar in het vak, dertig jaar achter de boef aan. Bij ieder delict in de sfeer van on- dermijning, waarmee ze zich tegenwoordig bezighoudt, schudt ze wel een voorbeeld uit haar mouw. “Neem het Havenbedrijf”, zegt Van Thiel. “Ondermijning daar is vooral corruptiebestrijding. Je kunt alle containers die binnenkomen technisch heel goed controleren, dus ook die met cocaïne. Voor criminelen wordt dan de men- selijke factor interessanter. Omkopen dus. In die busi- ness gaan gigantisch grote hoeveelheden geld om en als corruptieofficier heb ik geleerd dat ieder mens zijn prijs heeft. Ook douanepersoneel. Ook politieagenten.” ZWART GELD In een vergaderzaaltje van het parket in ’s-Hertogenbosch vertelt Marita vanThiel haar geschiedenis bij het Openbaar Ministerie. Van parketsecretaris via raio naar officier van justitie. Dat laatste was ze bijvoorbeeld in de bouwfraude- zaak, waar ze ontnemingszaken deed. In die affaire kreeg corruptie een gezicht en drong door dat het niet een puur Limburgs fenomeen was – dat was slechts beeldvorming. Ze zette het Veiligheidshuis in ’s-Hertogenbosch op. Was tien jaar officier voor high impact crime . Ze volgde de eerste landelijk corruptieofficier op en vloog in die hoedanigheid de wereld over. Er zijn nu eenmaal internationale verdra- gen over wat het OMmoet doen om corruptie te bestrij- den, en die moeten ook worden getoetst. De overstap in 2017 naar ondermijningsofficier was dan ook geen grote. Als rechercheofficier kreeg Van Thiel te maken met de zware georganiseerde criminaliteit. Met de blik op de boef, die beschikte over vele kilo’s verdovende middelen of in de mensenhandel zat. Maar zo’n kijk op de misdaad bleek niet voldoende. Gemeenten bleken ergens anders last van te hebben, zegt ze. “Mensen die groot zijn geworden in de hennep inves- teren in vastgoed. Zwart geld moet worden witgewassen. De onderwereld doet z’n intrede in de bovenwereld. Wij hadden een te beperkte blik op criminaliteit. Als je er an- ders naar kijkt, dan zie je dat een voetbalclub een crimi- nele sponsor heeft, of dat in bepaalde gemeenten autover- huurbedrijven als paddestoelen uit de grond schieten. Dan is er méér aan de hand. We kregen oog voor construc- ties die criminele activiteiten moeten versluieren en die zich afspelen in de ‘gewone’ wereld. Nu zijn er zoveel ten- takels tussen de onder- en bovenwereld dat het infectiege- vaar nog verder is toegenomen – steeds meer mensen en bedrijven raken betrokken bij criminele activiteiten.” Het woord ondermijning is relatief nieuw. Tien jaar gele- den werd het nog niet gebruikt, nu is het een begrip dat het complete arsenaal dekt van verboden gedragingen van de grote jongens. Mensenhandel, fraude, witwassen, cor- ruptie, de productie van en handel in verdovende midde- len, en milieucriminaliteit zoals mestfraude en gerom- mel in de afvalverwerking. Van Thiel spreekt van een ‘veelkoppig monster’, dat op verschillende manieren moet worden bestreden – met het straf- én bestuursrecht. WATERBED Of de inzet van het OM succesvol is, is niet op voorhand te zeggen. Wie graaft, ontdekt steeds nieuwe gevallen van ondermijning. Wordt één kop van het monster afgehakt, dan ontstaat elders een nieuwe. Het dark number is naar z’n aard onbekend, maar zal groot zijn. Het is verborgen cri- minaliteit, die zich niet zo gemakkelijk als een overval – camera’s zijn aanwezig, het publieke domein kent pas- santen die kunnen getuigen – laat oplossen. Directe slachtoffers zijn er ook vaak niet, hoewel Van Thiel vindt dat de hele maatschappij slachtoffer is. Maar of onder- mijning toeneemt? “Toen wij in Zuid-Nederland actief werden, zeiden de Belgen: dit is een waterbed. Nu krijgen wíj er mee te maken. Maar uit onderzoek bleek dat onder- mijning zich niet slechts verplaatst, maar zich wel dege- lijk uitbreidt.” Dat roept de vraag op hoe het succes van het OM kan wor- den gemeten. “We tellen de bendes die we oprollen, de spullen die we in beslag nemen, het aantal jaren gevan- genisstraf dat wordt opgelegd. Ook meer Meld Misdaad Anoniem-meldingen kunnen een graadmeter zijn voor ons succes. Door onze ‘geïntensiveerde aanpak’ is er de laatste jaren al meer dan driehonderd jaar gevangenis- straf extra opgelegd door de rechtbanken, is 200.000 liter