Mr.

Mr. 3 2018 / 29 ring, bijvoorbeeld het instorten van de Twin Towers. Ieder- een weet wat je bedoelt.” Ze kent maar weinig advocaten die pathos goed weten in te zetten. “Maar BramMoszko- wicz in goeden doen was geweldig. Heel galant, scherp en eloquent.” Of Nederlandse advocaten hier voldoende in worden ge- traind? “De advocatenopleiding stelde altijd de vakinhoud centraal. In de nieuwe opleiding is meer aandacht voor het ‘hoe’, de soft skills: hoe kan ik effectief onderhande- len, gesprekken voeren, overtuigen?” PRUDENT Waar IJzermans de psychologie als uitgangspunt neemt, denkt Ton Hol meer vanuit filosofisch perspectief. Hol is hoogleraar Encyclopedie van het Recht en Rechtsfilosofie aan de Universiteit Utrecht, en daarnaast rechter/raads- heer-plaatsvervanger. Om de ander (en zichzelf) te over- tuigen moet de rechter zich verdiepen in de persoon van de rechtzoekende, vindt hij. Hoe zo’n proces kan gaan, illustreert Hol aan de hand van een zaak die hij als politierechter onder handen had. Een buschauffeur stond terecht omdat hij in zijn eigen auto had gereden met te veel drank op. “De man had zo’n erge ruzie met zijn vrouw dat hij kwaad van huis was weggegaan om bij zijn broer te slapen.” Voor de officier was de zaak zo klaar als een klontje. De aanklager volgde de richtlijnen: een flinke boete en een rij-ont- zegging. Voor de verdachte was de straf zeer ingrijpend. Hij zou zijn baan verliezen.” Wat doet een goede rechter? Hol: “Een goede rechter is prudent. Hij delibereert, raad- pleegt zijn geweten en hakt dan de knoop door. Maar het is ruimer dan dat. Een pru- dent iemand kijkt naar het verleden, het heden en de toekomst. Hij is ‘behoudend’, voor zover hij achteromkijkt naar wat in het verleden is beslist in dit soort zaken, maar kijkt ook vooruit: wat is het doel van zijn be- slissingen?” Dit laatste vraagt ommoed. “Je RECHTSPRAAK wijsgeer Aristoteles. Waarbij de drie overtuigingsmid- delen altijd in samenhang gepresenteerd moeten wor- den. Je kunt een rationeel argument ‘pathetisch’ of ‘ethisch’ presenteren. GUNFACTOR Met de logos zit het, zoals gezegd, wel snor in de rechts- zaal. Maar hoe zit het met de emotionele overtuigingsmid- delen ethos en pathos? IJzermans: “Ik vroeg me af of die ook werken bij professionele rechters. Kan een advocaat er gebruik van maken?” Daarvoor keek IJzermans naar de drie adviezen die de klassieke retorica geeft voor de rechtsprak- tijk. “Stel je publiek centraal, maak jezelf geloofwaardig en zorg dat het publiek bereid is naar je te luisteren.” Wat betekent het als je binnen dat krachtenveld je pu- bliek centraal stelt? IJzermans: “Dat wordt vaak geïnter- preteerd als: wat voor vlees heb ik in de kuip, van welke rechtsopvatting is de rechter een aanhanger? Maar je moet als advocaat veel meer zoeken naar een gemeen- schappelijk uitgangspunt met de rechter. Het gaat om overtuigen, niet om overreden. Erken dat de rechter ook maar een gewoon mens is met dezelfde gevoelens als iedereen. Discriminatie bijvoorbeeld wekt veel ver- ontwaardiging op en kan dus een uitgangspunt zijn voor een pleidooi. Ander voorbeeld: stel dat het be- wijs tegen je cliënt overduidelijk is. Ga dan als ad- vocaat niet lopen ontkennen. Maar zeg bijvoorbeeld dat elk normaal mens er- van uit zou gaan dat je cliënt het heeft gedaan, en kom binnen die feiten met een tegenverhaal.” Pathos, zegt IJzermans, is bij uitstek een middel om de rechter te boeien. “Zoek een manier om de rechter nieuwsgierig te houden, zodat je de gunfactor krijgt. Je kunt pathetisch zijn in de goede zin van het woord. Bijvoorbeeld de feiten vertellen in de vorm van een verhaal, zoals in een roman. En maak het persoonlijk, koppel het aan een gemeenschappelijke herinne- “WEINIG ADVOCATEN WETEN PATHOS GOED IN TE ZETTEN. BRAM MOSZKOWICZ IN GOEDEN DOEN WAS GEWELDIG” HET OVERTUIGEN