Echtscheidingsadvocaten hebben een brede juridische kennis nodig, breder dan alleen familierecht. Plus een flinke dosis vaardigheden. Paul Sliepenbeek (SCG Advocaten) en Naoual Chedra (Van Hilten Advocaten & Mediators) vinden het een prachtig vak. Mediation heeft het beroep veranderd, vertellen ze in een aflevering van de rubriek Senior/junior in het nieuwe nummer van Mr., dat 19 november verschijnt.
In een van de spreekkamers van de Amsterdamse vestiging van SliepenbeekVanCoolwijkVanGaalen (SCG Advocaten) hangt een enorme zwart-witfoto aan de muur. Frank Sinatra staat onder een stenen boog, nonchalant leunend tegen een van de pilaren, handen in de zakken. “Divorce your loved one with dignity”, staat met grote letters op de poort. Het is een beeld uit de film Marriage On The Rocks uit 1965. De poort is de ingang van een advocatenkantoor. “Die foto hangt daar niet voor niets”, zegt Paul Sliepenbeek. “Waardigheid is belangrijk als je uit elkaar gaat. Net als het besef dat die ander ooit de ‘loved one’ was. De tijden dat advocaten meegingen met emotionele uitingen van cliënten als ‘we plukken hem kaal’ of ‘ze krijgt geen cent’ zijn gelukkig voorbij. Er is meer oog voor de belangen van alle betrokken partijen. Dat komt onder meer doordat mediation vaste voet aan de grond heeft gekregen.”
Tweede lichting
Mediation kwam eind jaren tachtig overwaaien uit de Verenigde Staten. Sliepenbeek, advocaat sinds 1983 en sinds 2005 tevens raadsheer-plaatsvervanger, volgde een van de eerste opleidingen van de VAS, Vereniging van Advocaten Scheidingsbemiddelaars. “Als advocaat in Rotterdam behandelde ik een gecompliceerde echtscheidingsprocedure, waarin Loes Gijbels voor de andere echtgenoot optrad”, vertelt Sliepenbeek. “Zij vroeg mij of die nieuwe bemiddelingsopleiding niet iets voor mij was. De eerste lichting was toen net begonnen. Ik deed mee met de tweede. Carla Smeets en ik kwamen vervolgens als jongelui in het VAS-bestuur. Ik werd voorzitter, na Cees van Leuven.” Sliepenbeek maakte later de fusie mee tussen de VAS en de Vereniging van Personen- en Familierecht Advocaten, de VPFA, waarvan het ledenbestand ruimschoots overlapte. “Dat was begin deze eeuw. Wij wilden dat ‘VAS’ niet prijsgeven, vanwege de naamsbekendheid, waardoor toen de vreemde en eigenlijk niet uit te spreken afkorting ‘vFAS’ ontstond: Vereniging van Familierecht Advocaten en Scheidingsmediators.”
Puzzelen
Bekende namen voor Naoual Chedra, deze coryfeeën uit het familierecht. Zij werd advocaat in 2016 en werkt sinds april dit jaar bij Van Hilten Advocaten & Mediators. Chedra is aspirant-lid van de vFAS (in de volksmond uitgesproken als ‘vas’). “Familierecht is dynamisch, het verandert voortdurend, net zoals de maatschappij zich voortdurend ontwikkelt. Denk aan de verkorting van de maximale alimentatieduur van twaalf naar vijf jaar − uitzonderingen daargelaten − met ingang van januari volgend jaar. En aan de plannen om de verdeling van het ouderdomspensioen wettelijk te regelen. Daarbij is het vak breed: je komt alle facetten van het recht tegen. Ook fiscaal en financieel. Ik duik graag in de cijfers. Uitgeleerd raak je nooit. Een prachtige combinatie van het persoonlijke en het zakelijke.” Chedra, opgegroeid in Brabant, kwam naar Utrecht voor een hbo-opleiding sociaal-juridische dienstverlening. “Hoewel ik een vwo-advies had, ben ik havo gaan doen, want ik twijfelde over het vwo. Ik kom niet uit een familie waar mensen gingen studeren. Eenmaal op die opleiding sprak het recht mij erg aan. Ik heb mijn propedeuse het eerste jaar gehaald en ben toen rechten gaan studeren aan de Universiteit Utrecht.” Tijdens de studie ontstond haar belangstelling voor het familierecht. Maar ze was ook breder geïnteresseerd. “Ik houd van puzzelen, ook op andere rechtsgebieden. Daarom heb ik op verschillende kantoren student-stages gelopen voordat ik een baan in het familierecht zocht.”
Creatief rekenwerk
Ook Paul Sliepenbeek is geboren en getogen in Brabant. Hij studeerde in Tilburg, waarna hij in 1983 advocaat werd bij een voorloper van AKD in Rotterdam. Sliepenbeek bleef bij dit kantoor tot 2013. Toen splitste de familierechtsectie zich af. “In de jaren tachtig van de vorige eeuw hoorden wij met tien advocaten tot de middelgrote kantoren in Rotterdam. Ik deed de algemene praktijk, dat deed toen iedereen. Hooguit had je een aandachtsgebied. Dat werd bij mij familierecht. Ik werk graag met mensen, ben nieuwsgierig en houd wel van creatief rekenwerk. Dat vind je allemaal terug in dit vak. Elk gesprek met een nieuwe cliënt is een verrassing. Je gaat zitten met je blocnote en je hebt geen idee wat er gaat komen. Iedere cliënt heeft zijn of haar hoogstpersoonlijke verhaal en emotie.” Chedra herkent dat: “Soms ben ik verbaasd wat mensen mij allemaal vertellen. In vijf minuten ligt er een heel leven op tafel.” Sliepenbeek: “Je moet een compleet beeld van de situatie hebben. Om dat te krijgen moet je natuurlijk wel een sfeer creëren waarin mensen zich op hun gemak voelen en makkelijk praten. Ik probeer mijn cliënten mee terug te nemen naar de tijd dat ze het nog goed met elkaar hadden. Dat werkt constructief.” Chedra: “Ik heb dat geleerd van mijn patroon Geeske van Campen bij Holla Advocaten.”
Convenant
Het zijn niet alleen advocaten die scheidingsmediator zijn. Allerlei ongeschoolde ‘scheidingsexperts, knutselen convenanten in elkaar. Sliepenbeek: “Ik zie er nogal wat met fouten, ook als raadsheer-plaatsvervanger. Dat varieert van slordigheden en inconsequenties tot volledige miskenning van het recht. Helaas zijn er advocaten die als doorgeefluik fungeren voor dat soort convenanten.”
“Het is in strijd met de gedragsregels”, zegt Chedra. “Want als advocaat ben je altijd verantwoordelijk voor wat je indient.”
Om tot een goed convenant te komen heb je kennis van zaken nodig. Een scheidingsmediator doet wat anders dan een advocaat. Van de Nederlandse Orde van Advocaten mag een advocaat sinds de jaren negentig voor twee partijen optreden, mits die geen tegenstrijdige belangen hebben. Sliepenbeek: “Het is verstandig om de twee rollen te scheiden. Als ik voor twee partijen optreed, doe ik dat als mediator, met een mediation-overeenkomst. Niet als advocaat. Ligt het convenant er, dan kun je als advocaat-scheidingsmediator voor beide partijen het gemeenschappelijk verzoekschrift indienen. Partijen zijn het onder mijn begeleiding als mediator eens geworden over wat er in het convenant is vastgelegd, dan weet ik dat het goed zit.”
Vreemde ogen
De vlucht die mediation heeft genomen, heeft ook effect in de zittingszaal. Chedra:”Ik ben vaak onder de indruk van hoe het op een zitting gaat. Het lijkt meer op een goed gesprek. Men neemt de tijd. Soms krijgen rechters en raadsheren dingen voor elkaar waarvan ik denk: hadden wij dat als advocaten nou niet kunnen doen?” Sliepenbeek lacht. “Dat heeft te maken met vreemde ogen die dwingen. En wie met nieuwe ogen naar de zaak kijkt, kiest misschien net een andere invalshoek. Ook speelt mee dat mensen er, tegen de tijd dat ze op zitting zijn, echt uit willen komen. Dat zo’n zitting in toenemende mate een gesprek is klopt, daar sturen rechters en raadsheren steeds meer op aan. Mensen als Cees van Leuven hebben mediationtechnieken gestimuleerd. Het effect van die vreemde ogen merk ik zelf ook wel als mediator. Langzamerhand heb ik mij onder meer toegelegd op vastgelopen scheidingsproblematiek. Advocaten vragen mij er dan bij. Vaak komen mensen zo uit de impasse. Soms houden we dan een marathonsessie van een paar dagen. Een soort snelkookpan.”
Sexy
Toen Sliepenbeek zich ging specialiseren in het familierecht, merkte hij dat er een beetje op werd neergekeken. “Grote handelszaken werden als interessanter gezien. Familierecht was voor dames.” Chedra: “Een scheiding is een life-event, het raakt aan alle aspecten van het leven. Of je nu lang of kort getrouwd bent, of helemaal niet getrouwd bent: ingrijpend is het altijd.” Sliepenbeek: “Voor mij is dit het interessantste rechtsgebied. Het loopt door het hele privaatrecht heen, terwijl je bovendien te maken hebt met fiscaliteit, pensioen en cijfers.” Gevraagd naar een advies dat Sliepenbeek een jonge advocaat als Chedra zou meegeven zegt hij: “Wees creatief. Denk out-of-the-box, en heb oog voor de belangen van de andere kant als je voor een partij optreedt. Durf vertrouwen te geven, dan krijg je ook vertrouwen terug. Vertrouwen is de basis voor de dialoog. En de dialoog leidt naar oplossingen.”
Inmiddels begeven meer mannen zich op het terrein van de echtscheidingsadvocatuur, Sliepenbeek schat nu zo’n dertig procent. “Het vak is meer sexy geworden.” Chedra: “Toch zien sommige advocaten het nog steeds niet voor vol aan.” Sliepenbeek en Chedra weten wel beter.
Paul Sliepenbeek (1955) studeerde in Tilburg en werd in 1983 advocaat in Rotterdam bij een voorloper van AKD. In 2013 startte hij met zijn sectie een eigen kantoor in Eindhoven: SliepenbeekVanCoolwijk VanGaalen, met sinds 2015 ook een kantoor in Amsterdam. Sliepenbeek is zo’n dertig jaar gespecialiseerd familierechtadvocaat en vFAS advocaat-scheidingsmediator. Hij legt zich toe op het adviseren en begeleiden van ondernemers dan wel hun partners en vermogende particulieren, al dan niet in het kader van mediation, het geven van second opinions en het lostrekken van vastgelopen scheidingsproblematiek. Sinds 2005 is Sliepenbeek aadsheer-plaatsvervanger bij het gerechtshof Amsterdam. Eerder was hij rechter-plaatsvervanger bij verschillende rechtbanken.
Naoual Chedra (1990) studeerde rechten in Utrecht. Na verschillende student-stages werd zij juridisch medewerker bij Van Benthem & Keulen, waar ze voornamelijk familierecht deed. In 2015 ging ze naar Holla Advocaten in ’s-Hertogenbosch waar ze in 2016 als advocaat werd beëdigd. Sinds april 2019 werkt Chedra bij Van Hilten Advocaten & Mediators in Amsterdam. Ze is aspirant-lid van de vFAS.
