Mr. van de week is Gerlof Meijer. De strafrechter van rechtbank Overijssel gaat aanstaande theaterseizoen wederom op tournee met zijn theatercollege ‘Strafrecht? Levensecht’ en gaat deze keer het hele land door.
Waar gaat uw theatervoorstelling over? Wat vertelt u uw publiek?
Ik ben ermee begonnen omdat ik uit de vele reacties op social media en op fora van landelijke dagbladen constateerde dat de burger niet altijd een juist beeld heeft van strafrechtspraak. Er wordt veel te gemakkelijk over het rechterlijk werk gedacht. Het rechterswerk is zeer serieus en belangrijk werk, het is immers een van de pijlers van een democratische rechtsstaat. Dat is een van de aspecten die ik voor het voetlicht wil krijgen bij het brede publiek. De rechter is aangesteld als professioneel beslisser en dat beslissen kan een duivels dilemma zijn. Ook bij een ontkennende zedenverdachte is het ja of nee, of hij heeft het gedaan of niet. Daar zit niets tussen, je kunt immers niet een beetje vrijspreken of een beetje veroordelen. Mijn voorstelling gaat over de gehele breedte van het strafrechtelijk spectrum, van politiegeweld, noodweersituaties, ernstige verkeersongelukken tot verschrikkelijk menselijk leed en juist over die onafhankelijke rechtspraak. Dit laatste is geen vanzelfsprekendheid en we voeren het – internationaal bezien – ook nog goed uit.
En is er ook ruimte voor interactie?
Tijdens de voorstelling confronteer ik het publiek met een aantal voorbeelden uit de praktijk en stel ik vragen, zoals de vraag of het publiek vindt dat iemand roekeloos aan het rijden is. Wij vinden dat al vrij snel, maar de Hoge Raad kijkt daar toch iets anders tegenaan.
Uw eerste serie voorstellingen over het strafrecht was stijf uitverkocht. Hoe verklaart u dat?
Strafrecht is de vitrine van de Nederlandse rechtspraak. Elke dag weer staat het strafrecht in de belangstelling, in de kranten, op de radio en op TV. We worden ook steeds kritischer gevolgd en dat mag. Strafrecht beroert en ontroert mensen en als dan uiteindelijk voor het eerst een rechter de planken opgaat om het uit te leggen denk ik dat dat sterk uitnodigt.
In interviews, zoals onlangs in De Stentor, vertelt u over de moeizame en ongebruikelijke weg die u heeft afgelegd naar het rechterschap. Kind van dove ouders, voor wie u zich schaamde. Niet te handhaven als puber. Opgegroeid in de arbeiderswijk Het Rode Dorp in Deventer. Maar via de Open Universiteit griffier en uiteindelijk rechter geworden. Voelt u zich thuis in die wereld?
Wat in het interview in de Stentor enigszins onderbelicht bleef is dat ik het uitoefenen van mijn vak een voorrecht vind en dat ik elke dag weer met veel plezier en zin aan het werk ga. Het zou te ver voeren om mijn werk als een van mijn hobby’s te beschouwen maar het komt er vlak bij. We hebben in onze rechtbank een geweldige werksfeer, goede verhoudingen en er wordt op hoog niveau gewerkt. Ik voel me al met al zeer thuis in de rechterlijke wereld, maar dat heeft toch wel enige tijd gekost. Ik vind overigens dat in de discussies over werkdruk en kwaliteit bij de rechtspraak de functie van juridisch medewerkers onderbelicht blijft. Als hij (of zij) zijn werk goed doet, en dat is veelal zo, dan is hij degene die het voorwerk doet en uiteindelijk ook de concept vonnissen maakt. In veel gevallen gecompliceerd en zwaar denkwerk.
Uit interviews blijkt ook dat het nogal een schuurde tussen u en de rechterlijke macht. Toen u naar het vicepresidentschap solliciteerde, werd u afgewezen omdat u T-shirts droeg. U hing in uw werkkamer een poster van The Cure op, maar een vrouwelijke collega had geen zin om naar het onalledaagse gezicht van Robert Smith te kijken. Heeft niemand u verteld wat de do’s en dont’s zijn in de Rechtspraak?
Dat wordt verhullend verteld onder het mom dat je een goed verstaander bent, zoals ze dat zeggen. En dat was ik dus niet. Gevolg is geweest dat ik bleef doormodderen en met vallen en opstaan door bleef gaan. We hebben even aan elkaar moeten wennen zal ik maar zeggen. Ik heb er uiteindelijk wel van geleerd en ben er sterker door geworden, het is wat het is.
Als rechter-commissaris begon u een relatie met een 15 jaar jongere griffier, uw huidige vrouw. Er werd over u gesproken, er heerste een beeld dat u achter vrouwen aanzat, collega’s hingen posters met uw portret. Geen prettig sfeertje. Je moet stevig in je schoenen staan om dan overeind te blijven.
Zoals gezegd denk ik dat de organisatie en ik wel aan elkaar moesten wennen waardoor er in eerste instantie hier en daar een verkeerd beeld van mij heerste. Ik heb ook geleerd om me wat aan te passen en het beeld te kunnen draaien. Dat is een kwestie van de lange adem, Uiteindelijk is het een werkomgeving geworden waar ik me goed in thuis voel. Overigens verwijt ik dat meer mezelf dan de organisatie. Laat ik het anders zeggen: het liep zo en het kon niet anders lopen.
De Rechtspraak wil graag een afspiegeling van de samenleving zijn. Daarbij gaat het altijd over man/vrouw en autochtoon/allochtoon. Maar nooit over mensen uit achterstandsmilieus. Heeft u adviezen voor mensen uit de werkende klasse die zich willen opwerken tot rechter?
Er is veel ten goede veranderd in de afgelopen decennia binnen de rechterlijke macht. Er zijn genoeg collegae die een achtergrond hebben als ik, dat was in het verdere verleden wel anders, zo heb ik de indruk. Het is veel diverser geworden. Een advies aan iedereen die graag een functie binnen de rechtspraak ambieert heb ik wel. Iedereen met een gezond verstand en een IQ van boven de 100 is in staat een rechtenstudie te voltooien. Maar daarmee ben je er nog niet: zet tijdens je studie in op ontwikkeling van vaardigheden, zoals spreken in het openbaar, goed luisteren en verlies je nooit in emoties als het om zaken en studie gaat.
Voor een goede carriere na de studie is het zaak deze vaardigheden verder te ontwikkelen waarnaast het van belang wordt mentaal te sterken en rust uit te stralen. Laat je nooit uit balans brengen en als dat gebeurt, leer er dan van. Wil je een uitstekend strafprocesdeelnemer zijn, dan zijn voormelde vaardigheden onontbeerlijk, in combinatie met competenties als boven de zaak staan, gezag uitstralen en het spreken op elk niveau. De strafrechter moet kunnen communiceren, levellen, luisteren, begrijpen maar ook een vader zijn voor jongere beroepsgenoten. Het is een prachtig ambacht dat voor velen bereikbaar is.
Kunt u met uw afkomst ook uw voordeel doen in uw werk?
Het lukt mij vrij eenvoudig om in de communicatie te levellen in die zin dat ik goed kan communiceren met de gewone man van de straat maar ook met collegae, advocaten en officieren van justitie. Doordat mijn ouders doof waren en ik met hen sprak door middel van liplezen heb ik een goede articulatie kunnen aanleren waardoor ik meestal goed verstaanbaar voor anderen ben.
Tot slot: Komt het nog goed met Go Ahead?
Met Go Ahead komt het altijd goed. Het is de mooiste voetbalclub van Nederland met een grote traditie en een geweldige achterban. Ik zou zeggen: bezoek eens een keertje de Adelaarshorst!
