Mr. van de week is oud-wetgevingsjurist Huub Linthorst. Hij is auteur van Proeve van een verbeterde Grondwet, een boek dat afgelopen week verscheen.
Starheid is een van de kenmerken van onze Grondwet. Probeer er maar eens iets aan te veranderen – nagenoeg kansloos. Waarom doet u toch een poging?
Omdat het belangrijk is onze democratische rechtstaat weerbaarder te maken. Wij denken in Nederland te snel dat onliberale ontwikkelingen bij onze grenzen zullen stoppen. Omdat wij zo’n keurig volk zijn en omdat onze Grondwet zo voortreffelijk is. Een keurig volk zijn we op dit moment tot op zekere hoogte nog wel, maar dat geeft geen garantie voor de toekomst. En onze Grondwet is na 35 jaar nu toch echt hoognodig toe aan groot onderhoud.
Wat is uw belangrijkste kritiek op de huidige Grondwet?
De normatieve kracht van de Grondwet is veel te gering. Heel veel blanco delegaties naar de wet, zowel bij beperking van grondrechten als bij andere onderwerpen. Te weinig bevoegdheden van de Staten-Generaal op het gebied van de buitenlandse betrekkingen, met name met betrekking tot verdragen en het inzetten van de krijgsmacht. Vrijwel geen waarborgen voor de integriteit van bestuurders.
Kunt u drie onderwerpen noemen die als eerste moeten worden aangepakt of kunnen worden verbeterd?
- Afschaffing van het verbod aan de rechter om wetten te toetsen aan de Grondwet.
- Minder zware procedure voor grondwetsherziening (met facultatief referendum).
- Betere waarborgen voor onafhankelijkheid van de rechterlijke macht (met de Raad voor de rechtspraak als Hoog College van Staat).
U schrijft dat het helemaal niet zo moeilijk hoeft te zijn om de Grondwet te verbeteren. Wedden dat de staatscommissie-Remkes – die vooral het parlementair stelsel wil doordenken – vooral beren op de weg ziet?
Ik ben nogal liberaal, maar toch tegen wedden en gokken. Ik denk dat de staatscommissie-Remkes blijft staan in de Nederlandse traditie van: niets in de Grondwet wijzigen, tenzij dat écht noodzakelijk is om een gewenste verandering te realiseren. Verder waarschijnlijk ook nog wel wat gesleutel aan de Kieswet (waar ik, als het om grote wijzigingen gaat, niet zo voor ben) en nog wat voorstellen om cultuur en gebruiken te veranderen (waar staatscommissies niet veel invloed op hebben).
Als u het voor het zeggen had dan…
… steken de juridische beroepsgroepen en wie er verder nog pal wil staan voor de democratische rechtstaat de koppen bij elkaar en doen zij hetzelfde als wat de lhbti-gemeenschap nu al twee keer onder leiding van het COC met groot succes heeft gedaan: een wensenlijstje opstellen, dat ruim voor de verkiezingen voorleggen aan politieke partijen en hen een ‘stembusakkoord’ laten sluiten. Dus niet wat de Orde van Advocaten de laatste twee keer heeft gedaan: de verkiezingsprogramma’s bekritiseren als ze al zijn vastgesteld en hopen dat dat invloed heeft op het stemgedrag van de kiezer. Het is veel effectiever om vooraf te beïnvloeden wat er in de verkiezingsprogramma’s komt te staan. En vervolgens de politieke partijen ertoe te brengen zich jegens elkaar te verbinden om die programmapunten te realiseren, mits ze tezamen een meerderheid halen en lós van de vraag wie in het kabinet komt. De daadwerkelijke realisatie is dan betrekkelijk eenvoudig: met een initiatiefwetsvoorstel. Dat kan óók met betrekking tot het weerbaarder maken van de democratische rechtsstaat. En óók met herziening van de Grondwet.
Wat is het hoogtepunt in uw carrière?
Het in het Staatsblad komen van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren. Nadat ik daar járen veel energie in had gestoken en de bonden er op het laatste moment bij de rechter een stokje voor probeerden te steken. Maar de rechter gaf daar gelukkig niet aan toe.
Wat of wie is in uw bestaan uw bron van inspiratie?
Mijn vader. Die gaf tijdens de brunch op zondag altijd commentaar op de kort daarvoor door de pastoor gehouden preek. Dan krijg je een kritische houding tegenover autoriteiten met de paplepel ingegoten.
Wat is over u niet bekend, dat wel interessant is?
In de huidige tijd is het vrijwel onmogelijk, dat iets dat interessant is, tóch onbekend blijft. Dus als er over mij niet zo veel bekend is, is de kans groot dat ik niet zo interessant ben. Maar ik heb natuurlijk wel een héél interessant, belangrijk en goed leesbaar boek geschreven. Dat was nog niet zo bekend, maar fijn dat Mr. daar wat ruchtbaarheid aan wil geven.
Welk wetsartikel vindt u bijzonder fraai?
Artikel 1 van de Staatsregeling voor het Bataafsche volk van 1798: ‘Het oogmerk der maatschappelijke vereeniging is beveiliging van persoon, leven, eer, goederen en beschaving van verstand en zeden.’
Welk boek las u het laatst?
Oranje in revolutie & oorlog van Jeroen Koch.
Met welke beroemdheid zou u een gevangeniscel willen delen?
Ik ben niet blij met de ontwikkeling waarin ook al advocaten Bekende Nederlanders kunnen worden, maar dat is nu eenmaal zo. En als ik dan toch een gevangeniscel in moet, dan maar liever met een (niet al te ijdele) advocaat, bijvoorbeeld Peter Plasman.
