Moeten rechters hun uitspraken vaker in kindvriendelijke taal formuleren? En zo ja, hoe dan? Hierover is al langere tijd discussie. Op 17 mei wijdt het Centre tot Children’s Rights Amsterdam (CCRA) een seminar aan dit onderwerp.
Voor de toegankelijkheid van de rechtspraak is het belangrijk dat uitspraken makkelijk leesbaar zijn. ‘Klare taal’ helpt daarbij, vinden zowel Rechtspraak als politiek. De Rechtspraak besteedt hier al langere tijd aandacht aan, in de rechtszaal en in uitspraken. Voor kinderen zou het gebruik van heldere taal zeker nuttig kunnen zijn, aangezien ook zij het recht hebben om in rechtszaken te participeren. Maar moeten zij de volledige uitspraak makkelijk kunnen begrijpen, of volstaat een kindvriendelijk geformuleerde toelichting erop? Dit zijn vragen die aan de orde komen tijdens het seminar.
Stappen zetten
Een van de sprekers is hoogleraar kinderrechten Ton Liefaard (Universiteit Leiden). “In de laatste jaren is men onder andere in de opleiding van rechters, advocaten en bijzondere curatoren heel druk bezig geweest om ervoor te zorgen dat kinderen een stem krijgen in juridische procedures, maar in de laatste fase, bij de gerechtelijke uitspraken, zouden hier nog stappen kunnen worden gezet”, zegt Liefaard, die de UNICEF-leerstoel kinderrechten bekleedt. “Bij kindvriendelijke rechtspraak is niet alleen van belang dat je je afvraagt hoe kinderen goed kunnen participeren in juridische procedures. Het is óók van belang dat in voor hen begrijpelijke taal wordt uitgelegd wat er is beslist.”
In Nederland is hier volgens Liefaard nog niet in alle rechtsgebieden evenveel aandacht voor. “Kindvriendelijke uitspraken zijn belangrijk in jeugdstrafrechtzaken, waarin de jongeren centraal staan, maar ook in civielrechtelijke procedures, zoals echtscheidingszaken. In alle procedures waarin beslissingen worden genomen die kinderen raken, moet je je afvragen of de procedure in brede zin, dus ook de uitspraak, voldoende toegankelijk is voor kinderen.”
Volgens Liefaard proberen steeds meer rechters bij het formuleren van hun uitspraken aan te sluiten bij de belevingswereld van kinderen. Ontwikkelingen in het buitenland, waaronder Engeland, zouden hierbij een rol kunnen spelen. “In Engeland zijn verschillende rechters hier heel actief mee geweest.” Als voorbeeld noemt hij een rechter die een brief toevoegde aan zijn beslissing, waarin hij de betrokken jongere zijn oordeel in voor een kind begrijpelijke taal toelichtte.
Opleiding
“Je kunt je afvragen of het aan de rechter is om uitspraken in voor kinderen begrijpelijke taal toe te lichten, of dat bijvoorbeeld advocaten hiervoor moeten zorgen. Maar ik denk dat als je kinderen werkelijk bij procedures wilt betrekken degene die de uiteindelijke beslissing neemt hiervoor de verantwoording moet nemen.” In de opleiding van rechters zou hier volgens Liefaard meer aandacht mogen zijn. “Een van de opdrachten die ik studenten geef is om een uitspraak in kindvriendelijke taal te formuleren. Dat blijkt helemaal nog niet zo makkelijk.”
Belangrijk is ook te weten hoe kinderen kindvriendelijke uitspraken ervaren, vindt hij. “Wanneer zij zich serieus genomen en gehoord voelen, kunnen ze beter leven met de uitkomst, ook als die afwijkt van hun wensen. Daarom zou ook bestudeerd moeten worden hoe kinderen de kindvriendelijke uitspraken ervaren. Wat voor indruk maakt het op een kind als een rechter smileys gebruikt in zijn uitspraak?”
Het seminar vindt plaats van 13.30 tot 17.30 uur, in de Eggertzaal, de Nieuwe Kerk, De Dam in Amsterdam.
