Koudwatervrees en conservatisme zijn de oorzaak van het schrappen van de landelijke invoering van het KEI-project. De redenen die door de Raad voor de rechtspraak worden aangevoerd voor dit besluit zijn heel zwak. Het is het verzet van de rechtbanken zelf dat tot deze beslissing heeft geleid.
Deze ongezouten kritiek komt van Dory Reiling, tot haar pensioen in mei dit jaar senior rechter in de rechtbank Amsterdam en tussen 2013 en april 2018 gedetacheerd bij het KEI-programma. Onder deze naam is de afgelopen jaren gewerkt aan digitalisering van de rechtspraak. De bedoeling was dat na een tweetal pilots in de afgelopen twee jaar, het digitaal procederen bij handelsvorderingen vanaf eind 2018 landelijk zou worden ingevoerd.
Afgelopen donderdag berichtte Mr. al dat de Raad voor de rechtspraak de stekker uit het project had getrokken. Als redenen werden aangevoerd dat de invoering te complex en te verstorend zou zijn en dat de leverancier van het platform waarop KEI is gebouwd de ondersteuning daarvan op termijn zou staken.
Koude douche
Reiling was de afgelopen jaren ‘product owner’ bij KEI, hetgeen betekent dat zij verantwoordelijk was voor de functionaliteiten van het systeem, op basis van de gebruikersbehoeften. Ze verhult niet dat de beslissing als een koude douche komt: “En dat geldt zeker niet voor mij alleen, ik weet zeker dat er binnen de rechtspraak heel veel mensen enorm veel moeite met deze beslissing hebben.”
De oud-rechter verwijt de Raad voor de rechtspraak zich niet aan zijn woord te hebben gehouden: “Toegezegd was dat als de gebruikersstuurgroep positief zou adviseren, de landelijke invoering zou volgen. De stuurgroep heeft inmiddels positief geadviseerd, maar toch gaat de landelijke invoering niet door. Dit is een enorme gemiste kans en zet de vernieuwing binnen de rechtspraak in één keer vele jaren terug.”
Drogreden
De door de Raad aangedragen motivering dat het platform op termijn niet meer zou worden ondersteund noemt Reiling een ‘drogreden’: “Het oude platform was twintig jaar geleden al aan vervanging toe. Mij is verzekerd door experts dat er in het technische rapport niets staat dat invoering van KEI op dit moment tegen zou moeten houden. Ik zie dit dan ook als een stok die is gevonden om de hond te slaan. En veel mensen zijn graag bereid te geloven dat er weer zo’n overheidsproject mislukt is. ”
De echte reden dat de zaak niet doorgaat ligt volgens Reiling bij de gerechten zelf. “Ik kan niet anders dan constateren dat de behoudende krachten het pleit hebben gewonnen. Het is duidelijk dat de gerechten bang zijn voor complicaties bij de invoering, en uiteindelijk is de Raad daarvoor door de knieën gegaan. En ik begrijp dat ook wel. De invoering van KEI was niet een nieuw stukje software dat je wel of niet kunt gebruiken. Na KEI zou er gewoon geen andere weg meer zijn dan de digitale. En daar is men dwars voor gaan liggen.”
Teleurgesteld
Reiling is des te teleurgestelder omdat de pilots wel positief zijn verlopen: “Op zich was het begin moeizaam. In Midden-Nederland en Gelderland was het aanvankelijk heel ingewikkeld om advocaten te vinden die op vrijwillige basis digitaal wilden gaan procederen. Op basis van de ervaring met de paar zaken uit de eerste, vrijwillige, pilot hebben we enorme verbeteringen kunnen realiseren. Uiteindelijk loopt het digitaal procederen in die arrondissementen heel behoorlijk, advocaten zijn niet gaan forumshoppen bij andere gerechten.” Reiling wijst er op dat ook de Advocatenorde positief was over de verdere uitrol van KEI.
Toch waren er ook binnen de twee pilots verschillende geluiden te horen, beaamt Reiling: “In Midden-Nederland is de pilot eigenlijk heel goed verlopen. In Gelderland was het begin positief, maar vervolgens zijn daar krachten op gang gekomen die de pilot actief hebben tegengewerkt, en dan neem ik het woord saboteren nog niet in mijn mond.”
Volgens Reiling is het werk dat voor de invoering en training gedaan moest worden enorm onderschat: “Wijzigingen in Rechtsvordering, die op zichzelf met digitaal procederen niets van doen hadden, waren zo radicaal dat dit voor de gerechten veel problemen heeft gegeven. Daardoor zijn sommige gebruikers heel onzeker geworden, en dat heeft ons natuurlijk niet geholpen.”
De vraag is nu hoe nu verder. Aan de software heeft het niet gelegen, maar invoeren van een nieuwe werkwijze is voor de rechtspraak kennelijk nog te moeilijk. Volgens Reiling doet de rechtspraak er goed aan van deze ervaring te leren: “Je leert altijd meer van je mislukkingen dan van je successen.”
