Mr. van de week is Laurens de Hoog, als kandidaat-notaris verbonden aan Houthoff. Op 15 november promoveerde hij aan Universiteit Leiden op het proefschrift De prioriteitsregel in het vermogensrecht.
Prior tempore potior iure. Bij ons is de betekenis ervan wat weggezakt…
Wie eerder is in tijd staat sterker in recht. Aan de hand van deze vuistregel beslechtte keizer Caracalla een geschil tussen twee hypotheekhouders die allebei een hypotheekrecht op hetzelfde stuk grond van hun schuldenaar hadden. De hypotheekhouder met de oudste hypotheek gaat voor de hypotheekhouder met de jongere.
Hoeveel juristen kennen deze Romeinsrechtelijke regel, denkt u?
Ik kan me voorstellen dat de kennis van het (overigens ten onrechte vaak ondergewaardeerde) Romeinse recht bij de meeste juristen wat is weggezakt, maar de prioriteitsregel neemt ook een belangrijke plaats in binnen het moderne goederenrecht. De regel krijgt echter weinig aandacht in de literatuur en zijn toepassing staat in de praktijk doorgaans niet ter discussie, dus niet iedere jurist zal de regel scherp op het netvlies hebben.
Waarom zouden we deze ‘oude’ regel moeten kennen?
De regel is tot op de dag van vandaag geldend recht. Dat is niet omdat het Romeinse Corpus Iuris nog steeds kracht van wet heeft, maar omdat de prioriteitsregel voortvloeit uit het karakter van het goederenrechtelijke recht.
In welke veelvoorkomende praktijkgevallen is de prior tempore-regel van belang?
In alle gevallen waarin goederenrechtelijk rechten met elkaar in conflict komen, is de ouderdom van de rechten van belang. Denk in de eerste plaats aan twee hypotheekrechten op hetzelfde registergoed, maar ook aan de rechten van erfpacht en opstal. Daarnaast is de prior-temporeregel terug te vinden in het verbintenissenrecht, bijvoorbeeld in art. 3:298 BW. Die laatste toepassing bestempel ik als een atypische, omdat die niet voortvloeit uit het karakter van het goederenrechtelijke recht, maar zijn gelding aan de wet ontleent.
Wordt deze regel in Nederland correct toegepast?
In principe wel, maar de wijze waarop rechten worden geregistreerd staat soms aan correcte toepassing in de weg. Dat heeft te maken met het feit dat registratie alleen tussen 9.00 en 15.00 uur mogelijk is. Het gevolg van twee rechten die na 15.00 worden aangeboden is dat zij de volgende ochtend om 9.00 uur gelijktijdig tot stand komen. Voor hun onderlinge rang is dan het moment waarop de notariële akte is gepasseerd doorslaggevend (art. 3:21 lid 2 BW). Dat vind ik willekeurig en doorbreekt bovendien de toepassing van de prioriteitsregel. Ook de regeling van art. 3:238 lid 2 BW frustreert de prioriteitsregel in het kader van pandrechten.
Tijd voor codificatie?
Nee hoor, dat is niet nodig. Ook in Frankrijk en Duitsland staat de regel niet met zo veel woorden in de wet en is zijn toepassing boven iedere twijfel verheven.
Als u het voor het zeggen had dan…
… zou er meer aandacht uitgaan naar het milieu. Op het gebied van innovatie en duurzaamheid zijn zoveel meer en snellere stappen te maken. De gevolgen van de broeikasuitstoot zijn ontluisterend. Ik zou inzetten op honderd procent duurzame energievoorziening voor mobiliteit, productie, de bouw en de voedselproductie.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Dat is zonder twijfel mijn promotie, afgelopen donderdag 15 november.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Mijn promotor, prof. mr. W.G. Huijgen, en de hoogleraren die mijn promotiecommissie vormden zijn voor mij allen een bron van inspiratie. Ik noem uit de commissie in het bijzonder prof. mr. W.J. Zwalve. De wijze waarop zij college geven, over het recht spreken en verbanden leggen, ervaar ik steeds als bijzonder inspirerend.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Deze zomer heb ik de Kilimanjaro beklommen, de hoogste berg van Afrika.
Welk boek las u het laatst?
Nu, twee dagen na mijn promotie, kan ik hopelijk nog zonder protserigheid zeggen dat dat mijn eigen proefschrift was. Ik heb enkele mooie boeken cadeau gekregen waar ik graag in begin te lezen. Daarvoor las ik het cicero-drieluik van Robert Harris.
Met welke beroemdheid zou u een gevangeniscel willen delen?
Hugo de Groot, een van de grootste juristen uit de geschiedenis, die bovendien weet hoe je kan ontsnappen door je in een boekenkist te verbergen.
