Madeleine de Cock Buning: ‘Ik zal nooit voor censuur zijn’

Delen:

Internetplatform GeenStijl  bombardeerde haar tot ‘de tsarina van nepnieuws’. Begin dit jaar stond Madeleine de Cock Buning, als voorzitter van het Commissariaat voor de media en hoogleraar auteurs- en mediarecht aan de Universiteit Utrecht dagelijks bezig met nieuws, opeens zelf in het brandpunt van de belangstelling. Aanleiding was haar benoeming tot voorzitter van de High Level Expert Group on Fake News and Online Disinformation. “Ik heb toen geleerd dat er fake news over fake news kan zijn”, zegt ze hierover in een interview in het nieuwe nummer van Mr.

“Ik heb wel even moeten slikken”, geeft De Cock Buning volmondig toe, “maar ik heb er veel van geleerd. Zonder dat ik nog maar iets had gezegd, gingen mensen ervan uit dat ik als voorzitter van de High Level Group wel voor censuur zou pleiten. Daarom werd ik zo hard aangevallen. Maar wie mij kent, weet dat ik nooit voor censuur zal zijn. Het vervelende was dat ik mij niet kon verweren, omdat ik moest wachten totdat wij als High Level Group ons advies zouden uitbrengen. En ondertussen werd er steeds meer onzin gepubliceerd. Ik heb toen geleerd dat er fake news over fake news kan zijn.”

Een van de misverstanden die bleven rondzingen was dat De Cock Buning voorzitter was van Stratcom, een Europese taskforce die lijsten samenstelde van media die nepnieuws zouden hebben verspreid. Op die lijsten stonden onder andere De Gelderlander en Geenstijl. “Ten eerste had ik met die club helemaal niets te maken en ten tweede vindt de High Level Group dit soort lijsten nou juist niet oké”, zegt De Cock Buning laconiek. “In ons advies, dat in maart uitkwam, staat dat de beste manier om fake news te bestrijden verdunning is met kwalitatief goede nieuwsbronnen. Dat wil zeggen dat er een groot aantal bronnen beschikbaar moet zijn dat een tegengeluid laat horen. Als mensen kunnen putten uit veel en diverse bronnen, wordt de kans kleiner dat ze worden meegezogen in een stroom van nepnieuws. Wij adviseren daarom journalisten te empoweren om hun werk goed te blijven kunnen doen. Hoe dat precies moet, van onderop of van bovenaf, dat is aan anderen, maar wij hebben als expertgroep de Europese Commissie wel geadviseerd om zwaar in te zetten op innovatieve mediaprojecten. Daarnaast vinden we dat staatssteun moet worden ingezet om de pluriformiteit van het aanbod te garanderen. Maar wel op een goede manier natuurlijk. Pluriforme en onafhankelijke media zijn een essentiële voorwaarde voor de democratische rechtstaat. Een overheid mag nooit bepalen wat het nieuws moet zijn, maar kan wel randvoorwaarden creëren waarbinnen de media kunnen floreren.”

Divers media-aanbod

Uit de Mediamonitor, die het Commissariaat van de Media elk jaar uitbrengt, blijkt dat in Nederland de mediaconsumptie nog behoorlijk divers is, ook bij jongeren, en zeker vergeleken met andere landen. “Dat relativeert de hele discussie over nepnieuws”, vindt De Cock Buning, die zelf liever over desinformatie spreekt. “We hebben in Nederland van nature een heel divers media-aanbod, maar dat staat wel onder druk. De Ster-inkomens dalen, commerciële instellingen worstelen met hun inkomsten, er komen steeds meer fusies in het medialandschap en de regionale en lokale journalistiek heeft het moeilijk. Journalisten hebben steeds minder tijd hebben om hun feiten te checken, ze moeten steeds sneller steeds meer content leveren.”

Verantwoordelijkheid

Het Commissariaat bemoeit zich niet met de inhoud van programma’s. Tegelijk heeft het Commissariaat de doelstelling om jongeren onder de zestien jaar te beschermen tegen ernstige schade die content kan veroorzaken. Onlangs bleek dat een publieke zender een programma heeft uitgezonden over zwangere tienermeisjes. Zij zijn daarbij niet goed begeleid, wat hun schade heeft berokkend. Kan het Commissariaat in zo’n geval iets doen?

“Wij willen als Commissariaat niet treden in de inhoud van programma’s, want dat zou richting censuur gaan. We hebben de wettelijke bevoegdheid daartoe ook niet – en dat is maar goed ook. We zijn een keer gewaarschuwd door een psycholoog die vertelde dat een meisje dat leed aan anorexia door een programmamaker was afgewezen, omdat ze niet dun genoeg zou zijn. Vervolgens viel dat meisje nog verder af om maar aan dat programma mee te mogen doen. Dat is natuurlijk heel schadelijk voor dat meisje, maar wij kunnen daar niks aan doen. Wij zijn verantwoordelijk voor schadelijkheid voor kijkers, maar niet voor de mensen die eraan meedoen. Als we klachten krijgen over hatespeech of discriminatie, verwijzen we naar het Openbaar Ministerie. Maar die tienermoeders, dat is echt iets voor de omroep zelf. We willen niet buiten onze bevoegdheid treden.”

“De sector heeft een eigen verantwoordelijkheid. We houden bijvoorbeeld ook toezicht op Netflix. Daar was een serie over zelfmoord te zien. Wij zijn toen met Netflix in gesprek gegaan en ze laten nu aan het begin van die zelfmoordserie acteurs aan het woord die kijkers van te voren waarschuwen. Dat beïnvloedt het frame waarmee kinderen kijken. Helpt het? Dat weet ik niet. Maar het is wel een manier om verantwoordelijkheid nemen.”

Lees hier het gehele interview met Madeleine de Cock Buning.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven