In juni zijn honderd dagen verstreken sinds de start de intelligente lockdown. ‘Never waste a good crisis’ hoorden we vaak, dus tijd voor reflectie vanuit mediators perspectief. Online, of niet online, dat is de vraag. Mediator Carst Joustra blogt erover.
De corona-impact op de mediationpraktijk was aanzienlijk. Door gesloten rechtbanken en opgeschorte spreekuren van bedrijfsartsen viel die reguliere stroom doorverwijzingen weg. En ondernemers en adviseurs waren begrijpelijkerwijs vol gefocust op de crisis: conflicten leken te zijn verdwenen – of op zijn minst lager geprioriteerd.
Bij al lopende mediations kon de dynamiek ineens volledig veranderen, vooral in arbeidsgeschillen. Werkgevers verloren aandacht vanwege de operationele overlevingsmodus. Werknemers voelden minder urgentie om in beweging te komen, omdat baanbehoud een groot goed is in onzekere tijden. Bovendien waren rechtbanken gesloten, dus procederen als snel alternatief viel weg. Pas op de plaats.
Als offline ontmoeten niet kan, wordt online mediation ineens een serieus alternatief. Ikzelf had pre corona een enkele mediationsessie volledig online gedaan. Een snelle rondgang leerde dat de meeste mediators nooit via videoconferentie hadden bemiddeld. Online was geen serieuze optie: samen aan de onderhandelingstafel is noodzakelijk, zo was de heersende gedachte.
Maar ja, een pandemie houdt geen rekening met zulke dogma’s. Ineens was de keuze online mediation of niets doen; en zo bemiddelde ook ik twee maanden lang 100% online. Mijn ervaringen in de lopende en nieuwe mediations waren ronduit wisselend: van een groot fiasco tot een eclatant succes – en alles wat ertussen zat.
Mislukkingen zijn het leerzaamst, dus die ervaring als eerste: in een lastige kwestie rondom een voorgenomen verkoop van een bedrijf aan de manager was uitstel onwenselijk, dus kozen betrokkenen voor video conferentie. Alhoewel goed voorbereid liep de gezamenlijke sessie totaal in de soep. Op cruciale momenten haperde de internetverbinding. En het gesprek verliep ondanks interventies stekelig en verwarrend na misverstanden door non-verbale communicatie op beeld. Na een worsteling van een klein uur was iedereen het over één ding eens: kappen met videoconferentie. Klassiek geval van van de regen in de drup: iedereen nijdiger en onbegrepener dan ooit. Tja. De mediation is pendelend voortgezet en loopt nog.
Maar er waren ook mediationtrajecten die online juist in beter vaarwater kwamen. In een door e-mails geëscaleerde kwestie over huurpenningen van een winkel in coronatijd bleek een gefaciliteerd videogesprek effectief en efficiënt.
Met dank aan input van collega mediators, mijn voors & tegens van online mediations:
Pro online:
- Online mediation kan te allen tijde, ook als een fysieke ontmoeting niet mogelijk is (bij pandemie, maar ook bij te veel reistijd).
- Online werkt soms drempelverlagend en voelt minder intimiderend: het gesprek aangaan vanuit je vertrouwde stek.
- Tijds- en kostenefficiënt: geen reistijd en online sessies zijn meestal korter, dus sneller te plannen.
- Minder reizen = minder uitstoot!
- Videobellen is inmiddels fool-proof en heeft dezelfde opties als live: een whiteboard, het projecteren van documenten (sharescreen) of het opsplitsen in verschillende ‘virtuele’ kamers voor vertrouwelijk overleg.
- Het gezamenlijk mopperen op ICT is een verbindende ijsbreker.
Pro offline (besprekingen in persoon):
- Onderhandelen met mediationtechnieken gedijt bij fysieke aanwezigheid: alle non-verbale communicatie is optimaal waarneembaar (in de hoogste resolutie: live), ook subtiele signalen en interventies van de mediator. Hoe meer (zakelijke) emoties, hoe crucialer het persoonlijk samenzijn.
- Het samenzijn in een ruimte kan instrumenteel zijn om verbinding tot stand te brengen: er ‘zijn’ en niet makkelijk weg kunnen, creëert goede energie.
- Geen storingen door kwetsbare digitale techniek of achtergrondruis (huisgenoten, bouwwerkzaamheden).
- Het ‘gewone’ contact van persoon tot persoon rondom de bespreking, vanaf de voordeur, bij breakouts (caucus) in aparte kamertjes of bij afscheid biedt meer mogelijkheden tot het maken van cruciale connectie.
- Geen stress door (de zorg over) haperende techniek of achtergrondruis.
- Groepsmediations zijn amper te doen online, zulke complexe conflicten vereisen fysiek samenzijn. Een groepsgesprek online vereist strakke, sturende procesbegeleiding, maar daardoor blijven belangrijke details te snel onder de waterlijn.
Na honderd dagen zijn oldskool mediations – op anderhalve meter – gelukkig weer mogelijk en het aantal nieuwe mediation-aanvragen neemt weer toe. Online biedt kansen in conflictresolutie: het verdient een grotere rol. Het zal niet snel de nieuwe standaard in de mediationpraktijk worden, maar het biedt een nuttig en goedkoper alternatief dat veel vaker ingezet kan worden: bij voorgesprekken, maar soms ook in gezamenlijke sessies. Waar een pandemie al niet goed voor kan zijn.
