Het programma The Voice is al jarenlang ongekend populair, niet alleen in Nederland maar ook ver daarbuiten. We hebben afgelopen week dan ook met verbazing bekeken hoe dit paradepaardje van John de Mol, dat inmiddels in Chinese handen is gekomen, van zijn voetstuk viel. De ene na de andere kandidaat meldde zich met beschuldigingen aan het adres van medewerkers van het programma. Beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat zijn beschuldigingen van mogelijk strafbare feiten, gepleegd door medewerkers van het programma. Daar zal onafhankelijk onderzoek naar moeten worden gedaan. Onderzoek door het Openbaar Ministerie wellicht. Maar is het een goed idee dat de producent zelf ook al een onderzoek laat uitvoeren, door een advocatenkantoor dat met dat doel wordt ingehuurd? Waar dat onderzoek zich op zou moeten richten wordt niet helemaal duidelijk, maar uit de oproep in de media aan slachtoffers om zich te melden kan wellicht worden afgeleid dat aan waarheidsvinding zal worden gedaan. Dat lijkt in het belang van RTL en ITV, maar kan een dergelijk onderzoek als onafhankelijk worden aangemerkt en als zodanig worden gebruikt in de toekomst?
Over het uitvoeren van onafhankelijke onderzoeken is in 2021 al diverse malen geschreven naar aanleiding van een uitspraak van het gerechtshof in Amsterdam van april 2021 (ECLI:NL:GHAMS:2021:1091). Daarin werd door het hof benadrukt dat het weliswaar zo mag zijn dat een advocaat als externe adviseur onafhankelijk is, zoals ook van een advocaat op grond van de kernwaarden wordt verwacht, maar dat er nu eenmaal sprake is van een advocaat-cliëntrelatie, om welke reden de advocaat als partijdig belangenbehartiger moet worden gezien. In 2017 is een Amsterdams kantoor door de deken voor de tuchtrechter gedaagd vanwege eveneens een intern feitenonderzoek dat naar buiten toe als onafhankelijk werd gepresenteerd, terwijl bij het uitvoeren van het onderzoek onder andere onvoldoende waarborgen waren ingebouwd en onvoldoende afstand was gehouden tot het bestuur van de cliënt (ECLI:NL:TADRAMS:2017:276). In die kwestie oordeelde de Raad van Discipline de klacht gegrond. In 2021 boog het Hof van Discipline zich over een door een advocaat uitgevoerd onderzoek waarvan een rapport werd opgesteld dat werd gepresenteerd op het briefpapier van een accountantskantoor (ECLI:NL:TAHVD:2021:166). Daarbij was het probleem dat niet duidelijk was door wie het rapport was opgesteld, welke rol de opstellers vervulden en aan de hand van welke maatstaven het rapport was opgesteld.
Onder andere naar aanleiding van deze uitspraken is een aanvulling geschreven in de toelichting op gedragsregel 2. De risico’s waarop een advocaat in die situatie beducht moet zijn staan daarin omschreven, evenals het uitgangspunt dat de rol van een advocaat in dergelijke onderzoeken die van partijdig belangenbehartiger is, “een kernwaarde en rol die de advocaat niet terzijde kan schuiven”.
Daarmee komt het onafhankelijke karakter van het onderzoek dat het advocatenkantoor in dit geval gaat uitvoeren bij voorbaat al onder druk te staan. Misschien is het toch beter het rapport van dit aangekondigde onderzoek te gebruiken om de interne bedrijfscultuur op orde te krijgen, in plaats van te trachten de waarheid boven tafel te krijgen.
Inmiddels heeft ook de kersverse minister van Justitie en Veiligheid slachtoffers opgeroepen zich te melden. Bij het Openbaar Ministerie welteverstaan.
